آیین آغازین سال تحصیلی 404 – 405 حوزه علمیه امام رضا(ع) با حضور و سخنرانی آیت الله علی اکبر رشاد برگزار شد.
در ابتدای این آیین معنوی، آیت الله رشاد تولیت مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام از آغاز سال تحصیلی برای طلاب به عنوان عید علم یاد کرد و گفت: خداوند را شاکریم که توفیق درک دوباره سال تحصیلی و حضور در محفل و جشن سال تحصیلی و عید علم را به ما عنایت نمود، بنده به طور خاص شاکر خداوند هستم و قریب به نیم قرن هست که در خدمت حوزه هستم.
وی سخنرانی خود را در سه محور سلوک مدیریتی، سلوک معنوی و سلوک علمی آغاز کرد و گفت: ما در زمینه سلوک مدیریتی باید به سنت های دیرینی برگردیم که طی قرون، در نحوه اداره حوزه ها تجربه شده و در آن سبک و سیاق و سلوک، بزرگان ما تربیت شده اند، به نظر ما حوزه به سرعت دارد از آن سبک و سیاق قدیمی فاصله میگیرد، حوزه را باید همه با هم اداره کنند و نباید به دو یا سه بخش تقسیم شود، عده ای حوزه را اداره کنند و عده ای فقط حضور داشته باشند.
وی افزود: ما باید بتوانیم جلوی این سیلاب و طوفانی که گریبان گیر حوزه نیز شده کاری کنیم و همچون غریقی که در این امواج سرگردان است تخته پاره ای پیدا کرده و در امان بمانیم. باید برای ارکان کنشگر حوزه نقش تعریف کنیم.
وی با اشاره به کتاب علمی آموزشی پروش مآل، ارکان کنشگر حوزه را به پنج گروه تقسیم کرد و تصریح داشت: مجموعه حوزه دارای سه قسم رکن است: 1. رکن کنشگر 2. رکن سخت افزار 3. رکن نرم افزار که قسمت اول آن داری پنج گروه است: 1. مدیران 2. مدرسان 3. طلاب 4. کارکنان 5.خادمان، حرف اول را هم همین جمع می زنند. برنامه و در و دیوار و ساختمان و … حوزه را اداره نمی کنند، از مراجع عظام گرفته تا خادم های حوزه ها، نقش همه عناصر مهم است، باید نقش این ارکان تعریف شود.
وی مدیران حوزه ها راهبران میدانی دانست و افزود: مدیران پدران معنوی و مربیان با عمل هستند. قرآن نقش والدین را در کنار توحید قرار می دهد، وقتی می گویم مدیران پدر هستند یعنی همین که با لطافت و مهربانانه برخورد کنند و از آن طرف هم طلاب باید مانند فرزند با مدیران رفتار کنند. میدانی بودن هم از این لحاظ است که مدیران در کف کار هستند و با عملشان طلاب را تربیت می کنند. گروه دوم مدرسان هستند. مدرسان به ویژه استادان، هادی معلمان در علم و مربیان در عمل طلاب هستند، گروه سوم: طلاب باید بازوان عملی مدیران و یاوران علمی معلمان و مدرسان باشند. همه این گروه ها برای این هستند که طلبه رشد پیدا کند، طلبه پرورش پیدا کند، رشد علمی، رشد تهذیبی.
رییس مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام با تصریح اینکه اگر مدیر یا استاد یا سایر ارکان یک مدرسه علمیه وظیفه خود را به خوبی انجام ندادند تکلیف از طلاب ساقط نمیشود ادامه داد: بر فرض که مدیر استاد کارمند و خادم حوزه وظایف خود را انجام ندادند یا نتوانستند، شما طلاب چه برنامه ای برای آینده خودتان دارید، لذا طلاب بازوان مدیران در اداره، در جلسه درس و کارهای علمی و تربیتی یاران مدرسان و استادان باید باشند. بقیه گروه ها مثل کارشناسان و کارمندان و خادمان، باید بستر ساز باشند و طلبه ها باید برای رشد خویش نقش اصلی را ایفا کنند. بعد از تعیین نقش باید تقسیم کار شود، مدیران متولی اصلی هستند، اساتید باید اجرای هدایت تحصیلی را بر عهده بگیرند و این از وظایف اساتید هادی است، مشاوره فردی، اخلاقی و معنوی بدهند، و دیگر اساتید نقش اولشان فعال کردن معرفت طلاب است.
استاد رشاد با بیان اینکه در سنجش اگر از چند شیوه استفاده شود در جمع بندی عادلانه برخورد میشود تصریح داشت: باید با پیاده سازی سبک سامرایی فضای درسی را تغییر داد. در جلسه درس باید مشارکت صورت پذیرد، از شیوه های گوناگون تدریس استفاده شود، از شیوه های گوناگون سنجش استفاده شود، سنجش به صورت مستمر صورت پذیرد. چرا از بین این همه طلبه که وارد حوزه می شوند ده پانزده نفر بیشتر مجتهد بیرون نمی آید؟ گاهی مشکل در سبک ارائه است گاهی در سبک تدرس و تحصیل و مطالعه است، به هر حال طلبه باید نقش آفرین باشد.
وی با اشاره به ویژگی های بیست و دو گانه برای سبک سامرایی که در کتاب پروش مآل آمده است گفت: این ویژگی ها را باید اساتید ملاحظه و آنها را در کلاس درس اجراء کنند تا طلاب در درس اشکال کنند، نقد کنند، به چالش بکشند، این سبک را احیاء کنیم. طلاب می توانند کانون های مدارس را اداره کرده و دبیر این کانون ها شوند، طلبه ها را وارد برنامه ها کنید تا نقشی ایفا کنند و گوشه ای از کار را دست بگیرند، از طلبه بر می آید و بهتر است که وارد شود. مثلا در سخنرانی ها، در اداره کارهای حوزه، در کانون ها، در اجرای برنامه ها و …
یکی دیگر از کارهایی که باید راه اندازی شود، ارزیابی متقاطع است، طلبه ها مدیران را ارزیابی کنند تا احساس مسئولیت کنند، باید در پرداخت شهریه به طلاب نسبت به فعالیت هایی که انجام می دهند مثل تقریرنویسی و … امتیازات تمایزی قائل شویم.
وی در خصوص سلوک معنوی طلاب همچنین گفت: حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند: در حوزه اگر تهذیب نباشد علم به تنهایی کارآمد نخواهد بود. جه بسا افرادی در حوزه بودند که سطوح را هم به پایان نرساندند ولی مهذب و عامل بودند لذا منشاء تاثیرات فراوانی بودند. مسئله ما مسئله معنویت و اخلاق است. نکته دیگر اینکه سحرها یک سحر خیزی دسته جمعی داشته باشیم و در بخشی از این سحرخیزی یک ارتباطی هم داشته باشیم و در حد بیست دقیقه دعایی با هم بخوانیم، سحرها بسیار مهم است، بارش های علمی در این موقع از شبانه روز بیشتر است، مرحوم آیت الله حسن زاده فرمودند: من اگر شب خوبی نداشته باشم، روز خوبی ندارم، در دعای ابوحمزه امام سجاد علیه السلام یازده مانع که چرا توفیق ندارم را می شمارد. خودمان را در آخر وقت محاسبه کنیم و آرام آرام دستور العمل ها را انجام دهیم.
وی در پایان گفت: باید در مدارس شیوه های آموزشی متنوع و مخاطب محور را اجراء کنیم. شهید صدر محصول نابغه خودش بود و شهید مطهری محصول تلاش خودش بود و در کنار تلاش خود تهذیب نفس هم داشتند و لذا می بینیم که چقدر تاثیر گذار هستند. هر چه تلاش داریم به کار بگیریم تا موحد باشیم، توحید افعالی اگر باشد فانی در خداوند میشویم، همه چیز را در ید اختیار خداوند بدانیم و اگر نگاه عرفانی داشته باشیم همه کاره خداوند است، توحید هم بدون ولایت خواب و خیال است، در حدیث طلایی و قدسی سلسله الذهب آمده است به شرطها و شروطها، اهل بیت و الان بیش از همه در محضر حضرت حجت هستیم و آن اینکه آیا با فرمانده ارتباطی داریم یا نه؟ تقدیر و قدرشناسی از کسانیکه برای شما زحمت می کشند انجام دهیم و قدر آنها را بدانیم، خلاف مروت و مردانگی است که قدر زحمات آنان را ندانیم.
