آیت‌الله علی اکبر رشاد:

تحصیل کنندگان حوزه، تک بعدی بار نمی آیند/حسن زاده آملی در عصر فرضیه نگری و جز گرایی، شخصیت جامعی دارد.

آیت الله علی اکبر رشاد در مراسم بزرگداشت علامه حسن زاده آملی(ره) که توسط فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، اظهار داشت: تفاوت‌های بسیاری بین نظام علمی و آموزشی و تربیتی و تحقیقی حوزه با نظام آموزشی و علمی دانشگاه ها وجود دارد.

وی در این سخنرانی تصویری بیان کرد: عمده تفاوت ها در قالب سنت های ثابت و پیوسته و آزموده و ثمربخش در حوزه هاست و از سویی سنت ها در زمینه مسائل علمی و تحقیقاتی و آموزشی و تربیتی حوزه ها پیشینیه هزار ساله دارند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد:مجموعه حوزه های علمیه شیعه به خصوص از سمت ایران و عراق و منطقه شمال به تکمیل یکدیگر کمک رساندند.

وی ادامه داد: ویژگی‌هایی در حوزه های علمیه در تربیت دانش پژوهان مورد توجه است از جمله اینکه تحصیل کنندگان حوزه، تک بعدی بار نمی آیند و اگر جامع الاطراف نباشند و ذی فنون تربیت نشوند، دست کم در حوزه های مرتبط هم، دستی دارند.

وی تصریح کرد: برخی از افراد که از استعداد خاصی برخوردار باشند، احیانا ذی فنون هم بار بیایند، اگر چه ممکن است در ادبیات مدرن کنونی ذی فنون بودن حُسن نباشد.

آیت الله رشاد خاطرنشان کرد: اما مدتی است که همگان متوجه نقص علم مدرن که بخشی از آن مستند به این است که علوم تجزیه شدند و جز گرایی افراطی بر علم غالب شده و غفلت از سایر افعال یک مساله موجب کوته عمری نظریه ها شده چون تک بعدی و جزئی نگر هستند، شده اند.

وی گفت: این عیب علم مدرن است، در حوزه های علمیه طلاب اگر نه ذی فنون لااقل جامع الاطراف بار می آیند و با موضوعات مختلف انس می گیرند.

مؤسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی افزود: علامه حسن زاده املی از جمله شخصیت هایی است که در عصر فرضیه نگری و جز گرایی، شخصیت جامعی دارد.

وی بیان کرد:ما او را فیلسوف می‌بینیم، آنگاه که بر مسند تدریس فسلفه نشسته و هم او را عارف می بینیم آنگاه که بر کرسی تدریس عرفان نظری تکیه زده و هم سالک واصل می بینیم آن زمانی که او را در متن ریاضت های سختی که تحمل کرده و در عمرش و آن سلوکی که دارد مشاهده می کنیم.

آیت الله رشاد عنوان کرد: علامه حسن زاده هم فقیه و هم اصولی و در عین حال ادیبی از جنس ادبای کهن و تاریخ ساز است که در شعر و هم در نثر و نظم دست دارد و اینکه برخی از متون فاخر ادبی را ایشان خودش تکمیل کرده است.

وی اذعان داشت: علامه حسن زاده آملی، دقیق و امین است و در میان اشعارش شاهکارهای شعری و ادبی یافت می شود؛ در عین اینکه با علوم دفتری و با علم تعلیمی و غیر تعلیمی و تالیفی و معرفتی و ملکوتی آشناست.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ی استان تهران تصریح کرد: او با همه علوم اصلی ما که در حوزه ها معمول است در حد اعلا اشناست و در بسیاری از علوم جز نوادر عصر خودش به شمار می رود، تربیت این شخصیت جامع در نظام آموزشی جدید مدرن اتفاق نمی‌افتد و از نظام جامع آموزشی حوزه بر می آید.

وی خاطرنشان کرد: علم و عمل توامان به موازات هم و دوشادوش یکدیگر باید پیشرفت کنند، طالب علم سالک عمل هم است و اصولا تحصیل علم در گرو عمل به آن چیزیست که فراگرفته است و اگر عمل کرد می تواند به کمالات علمی دست یابد.

آیت الله رشاد گفت: دانشگاه ما از این فرصت مهم باید بهره می‌گرفت و ویژگیهای ممتاز نظام آموزش حوزه را اقتباس می کرد، در دوران کرونا که مراکز دانشگاهی مجازی شد، آسیبی در آموزش ندید چرا که در دانشگاه اساس تعلیم است، اما در حوزه، فراگیری اولویت دوم و تربیت نفوس اولویت اول است.

وی ادامه داد: بناست افراد عالم به دین و عالم دینی تربیت شوند و در مقام، معرفت فرا بگیرند و از مادیت و ملک فاصله بگیرند و روحانی شوند و از ظاهر و صورت عالم فاصله بگیرند و به عالم معنا و ملکوت دست یابند و مواجه موحدانه با عالم ملکوت پیدا کنند از این رو تربیت مقدم بر تعلیم است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد:این امر میسیر نیست وقتی شاگر غیر حضوری در تماس باشدبلکه باید روبرو در محضر استاد بنشیند و رفتار استاد و گفتار و علوم او تاثیرگذار باشد.

وی عنوان کرد:اساتید با کتاب‌ها و آثارشان شناخته می شوند و ما بزرگانی چون محقق اصفهانی و میرزای نائینی و … را داریم که این گونه بوده اند، اگر کتاب عالمی، شاخص شود او صاحب کتاب خود خواهد شد و با آن اثر، معروف می شود همانند صاحب جواهر که این گونه معروف شده است.

آیت الله رشاد خاطرنشان کرد:یعنی پیوند میان علم و استاد و آموزش و تعلیم و تربیت در حوزه وجود دارد که این حیثیت در محیط دانشگاه نیست و علامه حسن زاده از کسانی است که عمری را نزد استادان بزرگی نشسته و 25 سال در تهران در کنار مرحوم مطهری و علامه آیت الله جوادی آملی از تهران به قم هجرت می کنند و عمده دروس را در تهران گذرانده اند.

وی تصریح کرد:اگر در دیوان مرحوم علامه حسن زاده ورود کنیم می بینیم با چه شیفتگی و شیدایی و عشقی و روحی از اساتید خودشان یاد می کند وقتی از فراغ و هجران و مرگ استادش سخن به میان می آورد گویی همه وجودش از این هجران و داغ سخن می گوید همه ابیات سوز و گدار در فراغ استاد است این قدر وابستگی به استاد خود داشته است از جمله کسانی است که اساتید بزرگی را دیده است.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ی استان تهران بیان کرد:ایشان حکمای تهران را دیده و سالهای طولانی در محضر علامه طباطبایی بوده و از دیگر اساتید بوده خدای متعال نیز به ایشان توفیق داده است که بزرگانی را درک کند و هم خودش تبدیل شود به علامه بزرگ و آثار بیش از 100 عنوان کتاب ایشان منظومه ای از علوم اسلامی است و انسان به شگفت می آید که یک انسانی چقدر باید توانا و جامع باشد در هر فنی که وورد می‌کند با قدرت ورود کرده است و در هر موضوعی که نظر می دهد نظر دقیقی و بدیعی ارائه می دهد.

وی عنوان کرد: مجموعه آثار ایشان یک کتاب خانه است کتاب خانه جامعی است که ناظر به عمده علوم مختلف تدریس می شده است هر چند در حوزه متاخر برخی از علوم متروک شده و ایشان به برخی از علوم تسلط دارد که در حوزه های علمیه متاسفانه امروز رایج نیست و مهم تر اینکه ایشان مرد عمل نیز بود علوم را فرا گرفته و به آن عمل کرده بود اهل ریاضت و تحمل شدائد بود و اهل تهذب بود بنده مکرر از لسان ایشان می شنیدم که مکرر می فرمودند من اگر شب خوبی نداشته باشم، روز خوبی ندارم اگر شبی توان با دعا و نیایش و تلاوت نداشته باشم روز خوبی نخواهم داشت راجع به علامه حسن زاده سخن بسیار می توان گفت ولی خوب مجال کوتاه و محدود است کم و بیش از محضر ایشان بهره مند بودیم.

و در دوران جوانی در دهه شصت برای زیارت ایشان بسیار به قم مشرف می شدم و ساعتها دو به دو و یا به تنهایی در محضر ایشان بودیم و گاهی دیرقت به تهران باز‌گشتیم

خاطرات بسیار زیادی از ایشان دارم و امیدواریم فرصتی ایجاد شود تا این خاطرات را به تفصیل بیان کنیم

رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران گفت: حوزه در صف مقابله فرهنگی و خط مقدم جنگ فرهنگی ایستاده است.
آیت الله علی اکبر رشاد در آیین آغاز سال تحصیلی حوزه های علمیه استان تهران ضمن اظهار تاسف از فراهم نشدن شرایط حضور مرجع مجاهد آیت الله العظمی نوری همدانی در این مراسم اظهار داشت: امیدواریم در جمع دیگری از حضور عالم بزرگوار بهره ببریم.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران افزود: حلول صفر المظفر، ماه سوگواری حضرت ختمی‌مرتبت (ص) و سبط اکبرحضرت مجتبی (ع) و حضرت رضا (ع) را تسلیت می گوییم، خوشا به حال احوال آنانی که برای راهپیمایی نورانی اربعین حاضر می شوند که راهپیمایی خاکی نیست و افلاکیست.
وی همچنین با تسلیت ضایعه‌ی ارتحال مدرس جلیل القدر حوزه عریق تهران، فقیه متضلع و فیلسوف برجسته مشائي زبردست حوزه تهران و قم ، آیت‌الله حاج سیدحسن سعادت مصطفوی (قدّس الله رَمسه). تصریح کرد: تمام دوران طلبگی اش را در تهران سپری کرده است، پدر بزرگوارشان، ایشان را در سن ده سالگی به تهران کوچ می دهد و در این جا دوران تحصیل را می‌گذراند
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: این روحانی ربانی که فرزند مدرس جامع معقول و منقول، مرحوم آیت الله سید محمّد سعادت مصطفوی بود، عمده تحصیل سطوح و خارج و حکمت را در تهران، مدرسه‌ی رضائیه یعنی مرکز حوزه علمیه امام رضا (ع) فعلی نزد پدر بزرگوارشان گذراند.
وی عنوان کرد: وی همچنین محضر فقه و فلسفه‌ و عرفان فقها و حکمای بزرگی چون آیت الله شیخ محمدتقی آملی، آیت الله سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، آیت الله شیخ محمدحسین ثقفی تهرانی نجفی، آیت الله شیخ محمدعلی حکیم تشکر شیرازی درک کرده بود.و در محضر برخی چند دوره را سپری کرده است.
آیت الله رشاد خاطرنشان کرد: ایشان بسیار بین مردم متواضع بود و در مسجدی امامت می‌کرد، در زندگی اش غم حوزه و حکمت را می خورد و از مظلومیت حکمت در برخی از حوزه ها نگران بود که آن طور که باید به حکمت اهتمام نیست.
وی یادآور شد: تهران امروز آخرین فیلسوف خود را از دست داد و با او باید وداع کرد، این یک خطر برای حوزه تهران است چرا که در دهه اخیر معاظم و بزرگان زیادی را از دست داده ایم، همچون خسروشاهی که شاگرد مستقیم علامه و در حکمت سرآمد بود و مانند آیت الله خوشبخت و مرحوم ایت الله پهلوانی که متضلع بود.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران گفت: ما در این راه بزرگانی را از دست دادیم که پشتوانه ما در حوزه ها بودند همچون آقا مجتبی تهرانی که اهل حکمت و فقه و ذوب در آرای امام بود و حدود 30 سال با ایشان معاشرت داشت، فقه شان، فقه امام بود و امام نسبت به ایشان ارادت خاصی داشت و آقا مصطفی در تفسیر نابغه ای و بحث های معنوی و عرفانی نابغه ای بود، با از دست دادن این عزیزان مشخص نیست چه زمانی بزرگ دیگری به منصه ظهور برسد.
وی با تقدیر از متولیان و خادمان حوزه که شبانه روز در تلاش هستند افزود: از مدیر و معاون و شورای حوزه استان و یکایک اساتید و مدرسین و طلاب که مسائل را تدبیر می کنند تقدیر می کنیم.و نوروز نور و معنویت، و عیدعلم و معرفت را ارج می نهیم.
آیت الله رشاد با اشاره به موضوع فرهنگ مقاومتی و رسالت حوزه بیان کرد: دو معضل اصلی کشور حوزه‌ی امر معیشت و امرمعرفت است، حوزه‌ی امر معیشت ناشی از تحریم ها و دیگری ناشی از سو مدیریت هاست و امر معرفت و فرهنگ نیز به دلیل غفلت دچار خلاء است.
وی تصریح کرد: در زمینه اقتصاد رهبری نظریه ای همچون اقتصاد مقاومتی را مطرح فرمودند، هر چند در عمل به آن توجه نشده است، اینکه هر از چند گاهی خبر اختلاس را می‌شنویم و دلمان به درد می آید و غرورمان آزرده می شود که چرا این نظام پاک به دست نا اهلان افتاده باشد و چرا رهنمودهای رهبری در اقتصاد و مواجهه با فساد جدی گرفته نمی‌شود بسیار رویدادی تلخ است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه اختلاس گر مصداق فساد فی الارض است عنوان کرد: اختلاس به ذات، جرم بزرگی است و با توجه به ابعاد آن، جرم شدید تر می شود چون از بیت المال و سرمایه عمومی دزدی می شود، کسی که اختلاس می کند با روان جامعه بازی می کند و باعث بدبینی و شروع اتهام به سران نظام میشود.
وی خاطرنشان کرد: طبق نظریه‌ اقتصاد مقاومتی در حل مشکل معیشت با اتکاء به ظرفیتهای داخلی باید حرکت کرد، ما از ریاست قوه قضائیه تقاضا داریم به طور جدی وارد این معضلات شوند، اگر این اختلاس گران در ملا عام اعدام شوند حتی کسانی که با حربه زورگیری می‌کنند این فعل محاربه است و نباید معطل شوند تا زمانی که قاطع برخورد نشود این معضلات رفع نمی شود.
آیت الله رشاد ادامه داد: مشکل بعدی مساله فرهنگ است که پیچیده تر از مساله اول می باشد، فساد مشکل بشریت است و مساله فرهنگ و تهاجم فرهنگی همین است، ما با در حل مساله پیشتاز بودیم و رهبری عمق فاجعه را قبل از رهبر شدن و در دوران ریاست جمهوری درک کرده بودند.
وی بیان کرد:در واقع دغدغه‌ی دیرین رهبري اهم از «تهاجم فرهنگي»، «شبیخون فرهنگی»، «ناتوی فرهنگی»، «جنگ نرم»، «جنگ روانی»، «جنگ شناختی»، «جنگ روایتها» بوده و هست، مسائلی که روز به روز تشدید می شد، باید مانند زمان جنگ همه به میدان بیایند هر چند ایشان فرمودند که جنگ نظامی را همه درک می کردند ولی تهاجم فرهنگی را جامعه و حتی مسئولان به خوبی متوجه نمی شوند.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران اظهار داشت: راهکار همانی است که در حوزه اقتصاد بود و همان گونه که مقاومت اقتصادی نیاز است باید به مقاومت فرهنگی نیز بپردازیم، در این میان حوزه در صف مقابله فرهنگی و خط مقدم جنگ فرهنگی ایستاده است، همان طور که حوزه نیز در زمینه اقتصاد هم تلاش های خوبی داشته است.
وی تصریح کرد: خود فرهنگ مقاوم است و باید محتوا غنی و عمیق و قوی و قابل فهم و مطابق با زمان باشد تا اذهان را بسازیم، امروز جبهه فرهنگ است و لایه عمیق ان جنگ شناختی است، انواع جنگ ها خطرناک است اما امروز با خطرات جنگ شناختی مواجه ایم زیرا ذهنها و در قعر خانه ها و محله ها و مساجد دارند بمباران می کنند.
آیت الله رشاد با تاکید بر اینکه حوزه به علوم شناختی اهتمام اشته باشد گفت: 740 درس در حوزه است اما یک کرسی علوم شناختی دایر نیست، فرهنگ مقاومتی فرهنگ سلبی نیست بلکه باید مدیریت کرد، مگر می شد شاهراههای اطلاعاتی را بست اما می توان کار ایجابی کرد.
وی افزود: با نگاه علمی مشکل اقتصاد باید حل شود چون مساله اقتصاد علمی است فرهنگ نیز همان طور است حوزه علمیه عظیم شیعه در زمینه فرهنگ اهتمام داشته باشد در قم کار بزرگی اخیرا آیت الله یزدان پناه انجام ودر این باره بحث هایی را مورد توجه قرار داده است.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران تصریح کرد: در دانشگاه رشته فلسفه فرهنگ هنوز نیست حوزه نیز باید در بحث های نظری در فرهنگ و مباحث عملی ورود کند ما طلاب توانایی داریم جهاد تبیین که رهبری فرمودند همین است، سربازان فرهنگ باید به میدان بیایند، ما هنوز پایگاه اطلاع رسانی قدرتمند نتوانسته ایم راه اندازی کنیم،ما نیاز به اشاعه حرف های خوب و تولید محتوا داریم.
وی عنوان کرد: حوزه تهران ظرفیت عظیمی است و 15 هزار طلبه در طراز حوزه های بزرگ دارد، باید حوزه در پاسخ به شبهات و تولید محتوا اعلام آمادگی می کنیم، در حوزه فرهنگ آتش به اختیاری است زیرا در محاصره هستیم، جوان ها در دام فرهنگی اسیر می شوند اما کشته های فرهنگی ما شهید نیستند.
آیت الله رشاد تاکید کرد: روحانیت و حوزه نیز نباید مطالب بدون سند را به جای مسلمات دین مطرح کنند این ها دشمن ساز است و باید توجه داشت.
وی گفت: در واقع فرهنگ مقاومتی یعنى فرهنگی که در شرائط تهاجم همه جانبه فرهنگی، روانی و شناختی می تواند تضمین کننده‌ى رشد و شکوفائى فکری و فرهنگی کشور باشد و به ارتقاء فکری و فرهنگی جامعه و افراد آن بینجامد و آنها را در برابر هجمه های فرهنگی مصون بدارد.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران بیان کرد: باید بتوانیم در مورد مفاهیم مرتبطی چون اصالتِ فرهنگ و مهندسی فرهنگی و جنگِ فرهنگی و جنگِ نرم و رخنۀ فرهنگی و استقلالِ فرهنگی و پیشرفت درون‌زا و مصون‌سازی فرهنگی و مردم‌سالاریِ فرهنگی و خلّاقیّت فرهنگی و بازسازیِ انقلابیِ ساختارِ فرهنگی و تحوّلِ فرهنگی و ….به جهاد تبیین بپردازیم.
وی در خصوص شاخص ها نیز خاطرنشان کرد: از جمله این شاخص ها می توان به تمرکز اجتماعی بر روی ارزش‌های فرهنگیِ خودی و مستحکم‌بودن ساختِ فرهنگیِ درونیِ نظام نسبت به ضربه‌ها و وجود مرزبندیِ فرهنگی با فرهنگ‌های دیگر و بالابودن اعتماد‌به‌نفس ملّی و بی‌تفاوتی اجتماعی نسبت تحریم‌ ها اشاره کرد.
آیت الله رشاد با تشریح اهداف در این مقاومت گفت: دفاع از هویّت ملّی به‌عنوان مبنای تشخّص و تمایز و تثبیت و تداوم آرمان‌های انقلابی در ذهنیّت جمعی و تقویّت هوداری و وفاداریِ بدنة اجتماعیِ‌ انقلاب و کمک به پیشرفت اقتصادیِ ‌درون‌زا و خارج‌کردن اقتصاد از وضعیّت شرطی‌شده از جمله اهداف است.
وی همچنین با وجود برخی از نقاط قوت اشاره و بیان کرد: ریشه‌داری فرهنگ اسلامی- شیعی در جامعة ایران، دلبستگیِ جمعی به نمادهای مقاومت از جمله حاج‌قاسم ‌سلیمانی، شکست عبرت‌آمیزِ تجربة سازش و عقب‌نشینی در دولت اعتدال‌گرا و رویش‌های عینیِ برخاسته از فرهنگ مقاومتی در حوزة اقتصاد بخش قابل توجهی از این ظرفیتهاست.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به برخی از آسیب ها و ضعف ها در این حوزه متذکر شد: تصویرسازیِ ناصواب و غیرواقعی از فرهنگ مقاومتی و تئوریزه‌نشدن فرهنگ مقاومتی و وسوسه‌افکنی نیروهای بومیِ ‌تجدّد در میان مردم و وجود اشرافی‌گری در بخش‌هایی از حاکمیّت از جمله این آسیب هاست.
وی با تاکید بر آینده‌نگاری افزود: آینده‌نگاری در لایة حاکمیّتی و آینده‌نگاری در لایة اجتماعی تحقق می یابد و باید به آن توجه داشت.
آیت الله رشاد پیرامون سیاستهای کلی در تحقق مقاومت فرهنگ اظهار داشت: تولید علوم ‌انسانی ‌اسلامی به‌خصوص در قلمرو الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت فرهنگ و به‌کارگیری فناوری‌های نو برای بازتولید ثروت‌های فرهنگی مقاومت‌زا و بازاندیشی در آفند و پدآفندِ فرهنگی به‌خصوص رسانه‌های جدید و ایجاد مرزبندی فرهنگی و اصرار بر آن و ارتقاء نگاه و احساس مسئولیّتِ متصدیان و نخبگان و فعّالان به فرهنگ و نظم و محتوای انقلابی و بخشیدن به شاکله و آرایش فرهنگ از جمله این سیاست هاست.
وی تصریح کرد: ما در اعتلای فرهنگ به ابزارهایی چون فرهنگ حماسی و مقاومت‌خیزِ اسلامی- شیعی، نیروهای اجتماعیِ‌ پیشران، حلقه‌های میانی، رسانه‌های رسمی و غیررسمی و نظام آموزشی نیاز داریم.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران در پایان گفت: نهادها از جمله نهادهای حاکمیّتی از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، صداوسیما و … و همچنین نهادهای معرفتی چون حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها. و..نهادهای مردمی از قبیل گروه‌های خودجوش فرهنگی نقش به سزایی در مقاومت فرهنگ دارند.

آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در آیین رسمی آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه استان تهران که در سالن همایش‌های مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی سرچشمه برگزار شد، با تبریک آغاز سال تحصیلی کسب معرفت و معنویت طلاب و تشکر و سپاسگزاری از افاضات فیلسوف، فقیه، مفسر و نظریه‌پرداز فقیه الحکماء و شیخ‌الحکماء معاصرین آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی که عنایت خاصی به حوزه تهران دارند، گفت: ایشان در بین مراجع از جمله کسانی هستند که خود را طلبه تهران می‌دانند چراکه پس‌از تلمذ نزد والد بزرگواردر آمل به تهران تشریف می‌آورند و طلبه تهران می‌شوند.
وی افزود: خداوند را سپاس‌گزاریم که امسال از افاضات نورانی و عالمانه ایشان در افتتاحیه سال تحصیلی برخوردار و بهره‌مند شدیم. از حضور استادان محترم اعضا شورای استان، مسئولان و متولیان ارجمند مدارس و حوزه‌ها، مراکز تخصصی و برخی مدرسان که در جلسه حضور دارند و همه مدیران، استادان و طلاب عزیز که در سراسر استان و خارج از استان از طریق شبکه بیان در جمع ما حاضر هستند و افاضات بزرگان را استماع فرمودند تشکر می‌کنم.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: از دوستان و همکاران عزیز در مرکز مدیریت و سپاسگزار هستیم که با وجود مشکلات و معضلات بی‌شمار و بسیار که به حق کار را خیلی سخت کرده ‌است و ما سال‌ها است که با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم به خدمات خود ادامه می‌دهند. فقدان بودجه، امکانات، نیرو، ابزارهای فیزیکی لازم و افزون بر آن بلای کرونا نیز مزید برعلت شده که این دو سال اخیر محدودیت‌ها موانع بسیاری ایجاد ‌کنند، اما همکاران ما با تدابیر خود سعی کردند که جریان عادی و تحصیل طلاب آسیب نبیند.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه با بیان اینکه طی ده یا دوازده سالی که مدیریت حوزه‌های علمیه استان تهران تاسیس شده‌ است در قیاس با سایر شهرهای کشور رتبه اول یا دوم را داشته ‌است، عنوان کرد: سال گذشته ۳۰ درصد افزایش پذیرش داشتیم و این نشان‌دهنده وضعیت خاص حوزه تهران است. با وجود مشکلات فراوان دوستان در مرکز مدیریت بدون هیچ ابزار و تجهیزاتی زحمات فراوانی متحمل می‌شوند که قدردان زحمات آنها هستیم، ان‌شالله که خداوند متعال جبران کرده و ذخیره اخروی همکاران عزیز ما قرار دهد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه امسال درباره فریضه مهم، ذاتی و صنفی اصحاب حوزه که در معرض فراموشی است سخن می‌گویم، اظهار کرد: متأسفانه گاه برخی استادان جوان و طلاب ما نسبت به وظیفه ذاتی خود غافل می‌شوند؛ اصحاب حوزه علمیه وظیفه دارند که در ابتدا به تولید معرفت و آشنا کردن مردم با معارف الهی، وحیانی و میراث معرفتی اهل‌بیت(ع) بپردازند و سپس به ارتقاء و بالا بردن سطح معنویت آحاد جامعه توجه کنند. این دو وظیفه اصلی حوزه‌های علمیه است.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) افزود: هروظیفه‌ای فرع بر این دو رسالت بزرگ قلمداد می‌شود یا بخشی از این دو وظیفه یا نتیجه این دو وظیفه هستند. هیچ وظیفه و رسالتی مهم‌تر از این دو تکلیف و رسالت بر دوش حوزه نیست. تولید معرفت، انتقال آن به طبقات مختلف جامعه، فراخوان جامعه به سوی معنویت، گسترش و ارتقای سطح معنویت و تضمین سلامت معنوی جامعه دو وظیفه اصلی حوزه علمیه است.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه معنویت عبارت از مواجهه فطرت با غیب و باطن عالم یا به تعبیری ملکوت است، ابراز کرد: مواجهه فطرت خالص و زلال انسان با غیب و باطن عالم یعنی ملکوت به مقتضای ایمان و عمل صالح ممکن است، آنچه ما از ملکوت عالم مشاهده می‌کنیم باید به اقتضاء این مشاهده معرفتی در مقام رفتار خود را تنظیم کنیم.
وی با بیان اینکه ما با چهار رابطه بزرگ مواجه هستیم، گفت: در باب اول مصباح الشریعه آمده است که مجموعه روابط و تعامل انسانی بر چهار قسم رابطه با الله مبدا، رابطه با نفس، رابطه با خلق خدا و رابطه با دنیا در معامله با آخرت است. وقتی ما از پوسته عبور کرده و وارد هسته ملکوت عالم شویم آنگاه رؤیت پیدا کردیم. تا زمانی‌که شما در پوسته هستید در ملک عالم گرفتار هستید. آنچه در دانشگاه‌ها آموخته می‌شود مربوط به ملک و آنچه در حوزه‌ها باید آموخته شود مربوط به ملکوت است. همه‌ چیز در عالم هستی دارای ملکوت است که در اختیار خداوند قرار دارد. ما انسان‌ها یک وجود ملکی و یک وجود ملکوتی داریم .ملکوت هم لزوماً محصل نیست. انسان می‌تواند ملکوت مثبت یا منفی داشته باشد. حیوانات، نباتات و جمادات هم این‌گونه هستند همه‌چیز دارای ملکوت است.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه بیان کرد: تربت سیدالشهدا(ع) ملکوت خاصی دارد وگرنه به‌لحاظ فیزیکی و شیمیایی خاک تربت متفاوت با سایر خاک‌ها نیست، تصور نکنیم که خاصیت این خاک آن نقطه از کره زمین است بلکه قوت ملکوت این تربت سیدالشهدا(ع) است که اثر شفا را دارد و مردم یا بزرگانی همچون علامه ذوفنون یا آیت‌الله بروجردی با تربت شفا پیدا می‌کنند. این خاصیت را تربت پیامبر اعظم(ص) یا سایر حضرات معصومین(ع) ندارند خداوند این خاصیت را تنها در ملکوت تربت سیدالشهدا(ع) قرار داده است.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه زمان و مکان ملکوت دارند، گفت: شب قدر ملکوتی دارد که در شب‌های دیگر نیست. چه چیزی در لحظه‌های شب قدر هست که هزار ماه و بالاتر از هزار ماه می‌شود و شاید هزار ماه عددی نباشد هزار ماه کثرت و هزار ماه قیامت باشد. این نشان می‌‌دهد همه‌چیز دارای ملکوت است.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) ادامه داد: کار ما طلاب ابتدا مواجهه و پی بردن به ملکوت، ماورا و عمق عالم و سپس رفتار به مقتضای این ملکوت است که باید متناسب با این رؤیت، معرفت و معیشت عمل کنیم؛ معنویت همه آن‌چیزی نیست که با اشراقات به دست آید بلکه ما طلاب معنویت را از کتاب و سنت اخذ می‌کنیم این عرفان ثقلین است، ما باید دنبال چنین معنویتی باشیم.
وی با تاکید بر اینکه همه عالم، موجودات و کائنات ملک و ملکوتی دارند، اظهار کرد: معنویت نظریات و مطالب انتزاعی و فضایی نیست بلکه معنویت باید در عمل انسان پیوند خورده باشد یعنی اگر ما معتقد هستیم که عالم معنویت ملکوت دارد باید در همه اعمال و افکار نیک ما مشهود شود آن زمان است که با یک جمله نیم سطری و نیم خطی جهان را تکان خواهیم داد. یک فتوایی حکم میرزای شیرازی یک ابرقدرت را به زیر خواهد کشید و بریتانیا را به خاک سیاه خواهد نشاند. یک فتوای کوتاه امام امام راحل درباره سلمان‌رشدی دنیا را تکان می‌دهد و هفتاد و دو ملت و پنجاه و چند کشور اسلامی در کنفرانس اسلامی فتوای ایشان را تایید می‌کنند و دل‌ها یکی می‌شود، اگر فتوای آنها این کارکرد را داشت به این دلیل بود که مبتنی بر معنویت عمل ‌کردند.
آیت الله رشاد ادامه داد: نفوذ کلام امام راحل ازاین‌جهت نیست که ایشان سیاست‌مدار، فیلسوف فقیه، شخصیت ملی یا یک فرد مقبول نزد مردم باشد بلکه یک باطن و حقیقتی دارد که آن حقیقت جوهر اصلی تاثیر کلمات امام است. بنابراین ما طلاب خود را این‌گونه تربیت کرده و سپس مردم را هم این‌گونه تربیت کنیم؛ لذا ما بر سلامت معنوی طلاب و مردم جامعه تمرکز و اصرار داریم و باید به پیشگاه الهی درباره کوتاهی‌هایی که داشتیم استغفار و از شهدا عذرخواهی کنیم. ما مقصر هستیم و کمتر به امر معنویت جامعه پرداختیم. همه ما اعم از اهل منبر، خطاب، اهل تدریس و تحقیق و مدیریت مقداری از تکلیف اصلی خود در انتقال معنویت به جامعه غافل شدیم. مدیریت، تعلیم و تحقیق و سایر امور جزء رسالت و وظایف ما است این را انکار نمی‌کنیم اما مع‌الاسف باید از وظیفه اصلی که مسئله دعوت جامعه به معرفت و به خصوص معنویت است تا حدی غافل شدیم و پس‌از انقلاب ازاین‌جهت کوتاهی کردیم و به اخلاق معنوی کم پرداخته‌ایم.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه افزود: بنده اخلاق عقلی و روایی و انواع اخلاق‌ها را منکر نیستم و آنها هم لازم هستند اما اخلاق معنوی کارساز اصلی است. آن اخلاق و رفتاری که از درون و ملکوت انسان سرچشمه گرفته باشد و به زبان ملکوت با ملک و ملکوت مخاطب سخن بگوید بیداد می‌کند و انسان‌ها را تغییر داده و قلب‌ها را مستعد می‌کند. امام راحل در مدرسه فیضیه یک مکتب فکری و معرفتی درست می‌کنند که مبدأ انقلاب اسلامی و پانزده خرداد می‌شود. بحث‌های اخلاق امام راحل در مدرسه فیضیه سرمایه اولیه حوزه بود که با آن انقلاب را آغاز کرد. فقه ایشان به جای خود، ایشان فیلسوف فقیه و بنیان‌گذار فلسفه فقه هستند اما ورای فلسفه فقهی ایشان فلسفه و حال معنوی ایشان سرمایه اصلی بود که دل‌ها را دگرگون، زنده، احیا و عاشق کرد.
وی ادامه داد: کجای تاریخ سراغ دارید که یک پیر هشتاد ساله میلیون‌ها دل را اسیر و شیفته خود کرده که با یک اشاره وی میلیون‌ها جوان برای کشور خود جان می‌دهند و همین که از فرمانده خود می‌شنوند که امام راحل فرموده‌ باید محاصره آبادان بشکند بدون هیچ ابزار و امکاناتی این جوانان با جان دادن محقق می‌کنند. امام با معنویت و نه با فرمان سیاسی و فلسفه فقهی قلب‌ها را تصرف کرد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه فلسفه فقهی لازم اما در وهله بعدی است در وهله اول تکلیف ما مسئله معنویت است، گفت: وقتی معنویت محقق شود سلامت معنوی حاصل می‌شود. آنگاه که ما با ملکوت عالم به میزان توان خود ارتباط برقرار کنیم آثار آن را خواهیم دید، این امر نادری نیست. باید با ارتقاء معرفت و روح نسل معنوی را تربیت کرد، اگر ما به رؤیت ملکوت رسیدیم و به اقتضاء چنین رؤیتی رفتار کردیم اندیشه و رفتار ما بر هم منطبق شد آن زمان سلامت معنوی درما محقق و ما سالم شدیم، آن زمان می‌توانیم سراغ جامعه برویم و جامعه را با معنویت با ملکوت آشنا کرده و سلامت معنوی را به جامعه توسعه دهیم.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در حال حاضر چند سالی است که سازمان بهداشت جهانی به میزان فهم و برداشت‌های خود در کنار سلامت جسمی به سلامت معنوی و اجتماعی توجه می‌کند، اظهار کرد: رسماً از همه اعضا خواستند که در کنار سلامت پزشکی به سلامت روانی، اجتماعی، اخلاقی ومعنوی هم توجه کنند. این مباحث کمابیش به دانش برخی دانشگاه‌ها وارد شده و اقداماتی هم انجام شده است.
وی با بیان اینکه در کشور ما هم کارهای تحقیقاتی انجام شده که نظام و دانش سلامت معنوی را دنبال می‌کنیم، عنوان کرد: سند سلامت معنوی به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی را پیشنهاد دادیم. در حال حاضر قرار شده رشته سلامت معنوی به‌صورت دو واحد در کل دانشگاه‌های پزشکی تدریس شود وزارت بهداشت هم استقبال کرده ‌است. باید علم سلامت معنوی در عرض سلامت بدنی دنبال شود و این به ‌عنوان یک رشته در کل دانشگاه‌های علوم پزشکی اجرا شود، ما این قضیه را دنبال می‌کنیم.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) بیان کرد: در حوزه‌های علمیه هم گفتگوهایی انجام و پیشنهاداتی داده شد و استقبال فرمودند بنا شد که مکاتبه کنیم تا در سراسر کشور رشته سلامت معنوی و معنویت در رشته‌های حوزوی تدریس شود. این طرح از تهران آغاز می‌شود. درمجموع حوزه‌ها و دانشگاه‌ها باید به این جریان، گفتمان و نگرش توجه کنند. نخستین وظیفه و رسالت ما تولید معرفت و معنویت سالم دینی است. امروز شاهدیم که برخی مکتب‌ها و عرفان‌ها در سراسر جهان به بهانه معنویت دین را کنار می‌گذارند. در همین ایران و تهران ده‌ها مکتب و جریان معنوی این چنینی فعال هستند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه ما نخستین کارگاه سلامت معنوی را با چهل استاد برادر و خواهر در دو بخش برادران و خواهران برگزار خواهیم کرد و این قضیه در کل مدارس امتداد خواهد داشت، اظهار کرد: برای این اساتید دوره‌هایی را برگزار خواهیم کرد که دانش‌افزایی صورت گیرد ما باید این معلومات و مباحث را به اساتید منتقل کنیم. درباره این موضوع بنده در هفته دو جلسه در خدمت استادانی از حوزه و دانشگاه هستم و این درس‌ها را عرضه می‌کنیم اما هنوز این مطلب را به حوزه منتقل نکردیم. گزارش این اقدام برای آیت‌الله اعرافی ارسال و در شورای حوزه تهران به تصویب رسید.
وی با بیان اینکه شما طلاب باید علمداران و پرچم‌داران سلامت معنوی در کشور باشید، گفت: بیش‌از هر جای ایران و کشور باید تهران به این امر دست یابد چراکه تهران آماج حملات مادی و ملکی است. باید تاسف خورد که طی دو دهه شاهد برخی انحرافات در بین برخی از طلاب و اساتید جوان هستیم که از رسالت اصلی خود غافل و به برخی امور جنبی و گاه غیررسالتی مشغول هستند و گاهی حتی به آن افتخار هم می‌کنند.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه ما طلاب متولی طب ابدان نیستیم، ابراز کرد: ما طب سنتی را انکار نمی‌کنیم اما چرا برخی طلاب که در این زمینه آموزش چندانی ندیدند ورود می‌کنند، نمی‌توان با هر خبر واحد بی‌سند که حجت معرفت‌شناختی و اصولی ندارد آن‌هم در موضوعی که با سلامت جسمی مردم سروکار دارد اعتماد کرد. درباره طب سنتی حجت عقلایی لازم است یعنی تجربه باید تایید کند در حالی که حتی پزشکی امروز هم یقین آور نیست. در قضیه کرونا دو اتفاق رخ داد یکی آبرومندی دین‌داران و به خصوص علمای دینی شیعه دوم آبروریزی علم جدید؛ اگر کسی این دو سال اخیر آنچه را که دانشمندان در مسئله کرونا گفتند همه را فهرست و بررسی کند خواهد دید که تا چه میزان از جامعه علمی پزشکی ضدونقیض و بی‌ربط مطرح شده است. کرونا نشان داد که علم بشر چقدر ناقص، ظنی، ناتوان و دارای اختلاف است. کرونا عامل آبرو برای دین‌داران عاقل به‌خصوص مراجع و علمای شیعه رهبر معظم انقلاب شد که فرمودند من مطیع کارشناسی نظرات پزشکان هستم و کامل هم عمل کردند. اینکه چند طلبه می‌گویند ما واکسن نمی‌زنیم یا یکی می‌گوید اگر واکسن بزنید احساسات جنسیتی شما تغییر می‌کند باید پرسید شما از کجا این را فهمیدید آیا عمل کردید، وقتی واکسن به بازار نیامده است از کجا فهمیدید که احساسات جنسیتی شما عوض می‌شود این چه سخن بی‌ربطی است.
تولیت حوزه علمیه امام رضا(ع) ادامه داد: کار ما طلاب در رابطه با بدن و جسم مردم نیست بلکه با روح مردم سروکار دارد همانگونه که نباید پزشکان در کار ما دخالت کنند ما نیز نباید در طب دخالت کنیم. بزرگ‌تر از شیخ صدوق در حدیث نداریم در کتابت اعتقادات الإمامیه باب چهل و چهار گفته است اگر امام به شخصی تجویز طبی داده است نمی‌شود آن را به همه تعمیم داد چراکه امام با علم امامت می‌دانستند که درمان آن فرد به فلان دارو است ایشان پزشک نبودند و شاید آن دارو برای شخص دیگر کارساز نباشد. برخی از این موارد را درست کردند که آبروی شیعه را ببرند؛ چه‌بسا که چیزهایی به فلان روایت طبی افزوده شده و مطلب عوض شده باشد یا ناقص به دست ما رسیده باشد اما برخی فکر می‌کنند که وحی منزل است.
رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه در توصیه دیگر خطاب به طلاب اظهار کرد: معنویت به شعار نیست، بدون معنویت معرفت حاصل نمی‌شود. تحصیل معرفت در گرو تحصیل معنویت است. طلبه‌ بدون شب نماز شب شاگرد حقیقی امام صادق(ع) نمی‌شود که مطالب ایشان را بفهمد. طلبه باید مستعد و مطهر باشد که با قرآن و احادیث انس بگیرد. قرآن و حدیث درس فیزیک نیست که حتی کافر گناهکار هم آن را یاد بگیرد، باید قلب طلبه مستعد باشد او تا خود را نساخته باشد نمی‌تواند مردم را بسازید.
آیت‌الله رشاد افزود: تا زمانی که طلبه معنویت معرفتی، عملی و معیشتی نداشته باشد نمی‌تواند علوم دینی را خوب فرا گرفته عمل کند و آن را موثر به دیگران انتقال دهد. طلاب عزیز غفلت نکنید بسیاری از شما می‌توانید موفق شوید چراکه کار سختی نیست؛ آیت‌الله بهجت می‌فرمودند که نماز شب خیلی هم سخت نیست بیست دقیقه زود بخوابید بیست دقیقه زود بیدار شوید اگر کمی اذکار را با تأنی بخوانید سی یا چهل دقیقه می‌شود. طلاب عزیز تا زمانی که شب‌زنده‌داری، سحر، تهجد و تضرع نداشته باشید عالم نمی‌شوید عالم هم شوید اگر عامل نشوید خطرناک خواهید شد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با استناد به فرمایشی از آیت‌الله بهاءالدینی، بیان کرد: ایشان می‌فرمود امام راحل حتی اگر خیلی خسته بودند و فرصت نداشتند حتما دو ساعت تهجد در شب را داشتند، امام راحل بیهوده به این مقام نرسیدند. طلاب به اوقات فضیلت نماز اول وقت به همراه جماعت بسیار توجه کنند، فضیلت صلاه اول وقت بسیار مهم است و در وجود انسان معجزه می‌کند. بر خلوص و حضور قلب تمرین کنید. در این زمینه دستورات لازم در کتاب مرحوم جواد آقا ملکی تبریزی و اسرار الصلاه امام راحل آمده است. درباره نماز به معنا، ترجمه و تدبر آن توجه کنید. قلب خود را مدیریت کنید. مبادا طلبه‌ای باشید که قرآن نخوانید به هر میزان که ممکن است قرآن را با تدبر بخوانید. توسل به حضرات اهل‌بیت(ع) به‌خصوص توسل به حضرت حجت(عج) را فراموش نکنید. از زیارت عاشورای صبحگاهی غافل نشوید که آثارفراوان دارد و معجزه می‌کند عشق به امام حسین(ع) انسان را درست می‌کند.
وی افزود: زیارت عاشورا تولی و تبری نامه شیعه است، جامعه کبیره عاشق نامه و متن عشق است. زیارت جامعه کبیره متن عشق‌ورزی با حضرات اهل‌بیت(ع) است که بیداد می‌کند، دل انسان را می‌لرزاند. خداوند لعنت کند کسانی را که گفتند جامعه کبیره مرامنامه دوآتشه است. جامعه کبیره دعایی بسیار دقیق است که از ائمه معصومین(ع) به ما رسیده و هیچ غلوی در آن نیست.
آیت الله رشاد درباره اهمیت ارتباط طلاب با حضرت حجت(عج) گفت: طلاب شما سرباز و نوکر حضرت حجت(عج) هستید. حوزه علمیه پادگان ایشان است باید محبت ما نسبت‌ به ایشان همواره رو به تزاید و روزافزون باشد. ارتباط خود را با حضرت تنظیم کنید.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: طلاب عزیز هر روز چند دقیقه با خود محاسبه و مراقبه داشته باشید که با نفس خود چه کردید هر عمل، رفتار، نگاه یا گفتاری را نداشته باشید، حتی مراقب افکار و ذهن خود باشید که به گناه فکر نکنید فکر گناه وقتی وارد ذهن شود فعل گناه هم به‌دنبال آن می‌آید. بزرگان ما اگر به‌جایی رسیدند به این دلیل بوده که حتی فکر گناه را هم نداشتند. ابداعات فقهی افرادی همچون آیت‌الله بروجردی یا تدوین جامع الاحادیث شیعه به سادگی رخ نداده است خداوند این حالات و توفیقات را نصیب کسی می‌کند که حتی بر فکر و ذهن خود مراقبه دارد که به سمت گناه نرود. نباید راه بدهیم گناه وارد ذهن ما بشود وقتی مدتی تمرین کردید پس‌از مدتی مشکل حل می‌شود.