به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله رشاد در اختتامیه سومین همایش «علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری» که در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد به ایراد سخنرانی پرداخت و با تاکید بر ضرورت تقسیم کار در جریان تولید علوم انسانی- اسلامی گفت: با دستور کاری دقیق و تقسیم کار میان پژوهشگاه‌ها می‌توانیم به سمت ارتقا جایگاه علوم انسانی- اسلامی قدم برداریم. همه ما سال هاست که مسأله علوم انسانی، اصلاح، ارتقا، آسیب، تولید، توسعه، ترویج و احیاناً کاربردی سازی این حوزه وسیع را در دستورکار داریم و رهبر خردمند و فرهمند و تیزهوش و آینده نگر نیز به این مسأله اهتمام دارند و مرتب در خلال رهنمودها و تدابیرشان به این موضوع می‌پردازند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: عموم دستگاه‌ها خاصه دستگاه‌های حاضر در این محفل نیز به این مساله اهتمام دارند ولی یک سری مشکلاتی پیش روی ماست که چندان که باید کار به نحو مطلوب پیش نمی‌رود. هنوز بعد از چند دهه که این مقوله مطرح است، درگیر مباحث ماقبل هستیم، یعنی هنوز از ضرورت این مسأله حرف می زنیم، از امکان این مسأله حرف می زنیم، از فایده مندی و ضرورت علوم انسانی حرف می زنیم در حالی که باید از این مرحله عبور کرده باشیم.

پژوهشگاه‌های علوم انسانی-اسلامی تقسیم کار مشخصی داشته باشند

آیت الله رشاد ادامه داد: اگر یک قدم جلوتر می‌گذاریم، مجدداً در حال طرح یک سلسله مباحث کلی هستیم؛ مباحث نظری انتزاعی و احیاناً در حوزه فلسفه‌های مضاف به این علوم، و بحث‌های نظری و انتزاعی و فلسفی و احکام کلی مربوط به کلیات علوم انسانی و مباحث مشترک بین این رشته‌ها و اگر هم در مورد رشته خاصی حرف می زنیم بازهم بحث‌هایی مربوط به ماقبل را مورد بررسی قرار داده ایم. شاید راه حل مسأله یا مهمترین راه حل آن همان راه حلی است که حجت الاسلام والمسلمین دکتر لک زایی فرمودند و آن این است که ما یک تقسیم کار ملی در این زمینه انجام دهیم و دستگاه‌های هم افق، این ده، بیست دانش را با هم تقسیم کار کنیم و حتی الامکان هر دستگاهی نیز تنها یکی از رشته‌ها را بپذیرد، مگر اینکه خودش بخواهد در بیش از یک زمینه کار کند.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران اظهار داشت: در هر حوزه‌ای باید به آن مجموعه بگوییم در این حوزه تعیین شده شما باید پاسخگو باشید، یعنی زمانبندی کنید، فرایند تعریف کنید، سالانه کارکرد سنجی کنید و این کار را اگر انجام دهیم بنظر می‌رسد بتوانیم یک برآورد قابل پیش بینی و نقد و ارزیابی را در یک بستر و بازه زمانی معینی پیش بینی کنیم.

وی خطاب به اعضای مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی گفت: در حال حاضر هیچکدام از ما نمی‌توانیم بگوییم که در این فرایندی که درحال طی شدن است در کجا هستیم یا هرکدام از ما بعد از ده سال به کجا خواهیم رسید.

آیت الله رشاد با بیان اینکه قطب گذاری تخصصی باید انجام شود گفت: باید بتوانیم بگوییم که این دستگاه قطب فلان حوزه است و آن دستگاه قطب فلان حوزه و بعد کلیاتی از یک الگو را طراحی کنیم که همه حول محور آن الگو فعالیت کنند و برای مثال در تولید علم فرایندی را تولید کنیم که مرحله به مرحله همگی با هم با توجه به آن فرایند فعالیت کنیم.

وی عنوان داشت: همایش سالانه علوم انسانی- اسلامی را نیز باید به یک باشگاه کارکرد سنجی سالانه تبدیل کنیم که هم فرابخشی باشد که در کل ببینیم به کدام نقطه رسیده ایم و هم به صورت بخشی باشد که ببینیم هر دستگاه به کدام نقطه رسیده است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با بیان اینکه ما در این پژوهشگاه در حوزه فرهنگ کارکردیم خاطرنشان کرد: در موضوعات ساختار فرهنگی و در زمینه فرهنگ مقاومتی کارهای مفصلی کرده ایم و می‌توانیم گزارش بدهیم که سال گذشته در این نقطه بودیم و الان در این نقطه هستیم.

پژوهشگاه‌های علوم انسانی-اسلامی تقسیم کار مشخصی داشته باشند

حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی با اشاره به ضرورت هم افزایی بین پژوهشگاه‌های علوم انسانی اسلامی تصریح کرد: در هرسالی که این همایش برگزار شده اکثر اعضا توانسته اند مشارکت داشته باشند و در خصوص همایش، غیر از مجمع پژوهشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز دیگری نیز همکاری داشته اند.

وی با اشاره به اسامی پژوهشگاه‌ها و مجموعه‌های مشارکت کننده در این همایش و تشکر از آنها، گفت: امسال از مشارکت مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش علوم قرآنی و علوم انسانی وزارت علوم تحقیقات و فناوری و دکتر هراتی قائم مقام وزیر علوم در امور علوم انسانی هم که در این جلسه حضور دارند، بهره مند بودیم که باید از آنها نیز تشکر کرد. امسال اتاق فکر علوم انسانی نیز به ما ملحق شدند و در این برنامه مشارکت داشتند و پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) با دو نشست، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد با ۱۲ نشست، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با یک نشست، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با ۱۴ نشست و پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با ۱۱ نشست در این همایش مشارکت کردند.

وی بیان داشت: همچنین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با هفت نشست و کرسی، پژوهشگاه قرآن و حدیث با ۱۰ کرسی ترویجی و نشست علمی، دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه با هشت نشست علمی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور با چهار نشست علمی، سازمان مطالعه و تبیین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی با هفت نشست علمی در سومین همایش علوم انسانی- اسلامی، پژوهش و فناوری مشارکت داشتند.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی با بیان اینکه در برخی از این نشست‌ها شاهد سخنرانی چندین نفر از اساتید بودیم گفت: مجموع نشست‌های این همایش ۳۰ نشست علمی و مجموع کرسی‌های ترویجی ۱۹ کرسی بود که جمع کل نشست‌ها و کرسی‌های ترویجی به ۸۰ نشست و کرسی می‌رسد.

وی در خصوص محورهای این ۸۰ نشست و کرسی خاطرنشان کرد: حکمرانی در جمهوری اسلامی ایران و علوم انسانی اسلامی، بازسازی ساختار فرهنگی کشور، عملکرد و آسیب شناسی گروه‌های معارف، ظرفیت سنجی حوزه و دانشگاه برای علوم انسانی اسلامی، راهکارهای تحقق سند دانشگاه اسلامی و بحران‌های اجتماعی یا علوم انسانی اسلامی از جمله این محورها بودند.

دبیر مجمع رؤسای پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: به عنوان مجمع پیشنهاد می‌کنیم که مراکز با توجه به ظرفیت‌های خودشان از جمله مراکز آموزشی یا پژوهشی و چه آموزشی پژوهشی‌ها، به عنوان پایلوت و نمونه برای ارتقا یک رشته انتخاب شوند.

وی با بیان اینکه البته این کار را وزارت علوم می‌تواند انجام دهد گفت: سپس باید از آن رشته حمایت شود تا بتوان گفت آن مجموعه محور آن رشته است. پیشنهاد دوم، کمک به مأموریت یابی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در حوزه ارتقا علوم انسانی است که وزارت علوم کاملاً در محور کار خودش قرارداده است. پیشنهاد سوم تأسیس مجلات بین المللی برای ارائه دستاوردهای علوم انسانی اسلامی است تا با کمک وزارت علوم، مراکز بتوانند به زبان غیر فارسی مرجعیت علمی را حاصل کنند. پیشنهاد بعدی نشر کتاب‌های بین المللی به زبان غیرفارسی از دستاوردهای علوم انسانی- اسلامی است که باید این تصمیم نیز در دستور کار قرار گرفته و اگر پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌هایی اعلام آمادگی کردند مورد حمایت وزارت علوم قرار بگیرند.

وی خاطرنشان کرد: آخرین پیشنهاد تأسیس یک خبرگزاری در حوزه علوم انسانی اسلامی است. یکی از مشکلاتی که ما داریم این است که در این حوزه خیلی ضعیف هستیم و بخش عمده‌ای از پژوهش‌ها تولید می‌شوند اما دست پژوهشگاه می‌مانند و متخصصانی را نیاز دارد که مقوله ترویج این پژوهش‌ها را پیگیر باشند و نهادی که می‌تواند این کار را انجام دهد حداقل یک خبرگزاری تخصصی است.
حجت الاسلام والمسلمین لک زایی با بیان اینکه در صداوسیما هم فقط شبکه چهار می‌تواند این کار را انجام دهد که آن هم بسیار ظرفیت محدودی دارد گفت: در مجلات هم مجلاتی نداریم که بتواند کار ترویج را انجام دهد و یا اگر خبرگزاری‌های فعلی گروهی را با این عنوان ایجاد کردند، باید مورد حمایت وزارت علوم قرار بگیرند.

بازخوانی بیانات آیت الله رشاد به بهانه سالگرد ارتحال آیت‌الله شهید مصطفی خمینی(ره) در کنگره پاسداشت منزلت علمی و خدمات انقلابی ایشان که توسط پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با همکاری نهادهای حوزوی، دانشگاهی و فرهنگی کشور طی دو نشست، سال 96 در تهران و شهر مقدس قم برگزار شد.

اختتامیه این کنگره روز چهارشنبه مورخ ۳ آبان‌ماه 1396در مدرسه دارالشفا شهر مقدس قم با سخنرانی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد موسس و رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رییس شورای سیاستگذاری کنگره ملی پاسداشت منزلت علمی و خدمات انقلابی آیت‌الله شهید مصطفی خمینی(ره)برگزار شده بود.

در ادامه متن کامل سخنان ایشان از منظرتان خواهد گذشت.

تسليت عرض مي‌كنم شهادت دردانة سيدالشهداء، حضرت رقيه سلام‌الله عليها، را و نيز پيشاپيش تسليت عرض مي‌كنم شهادت حضرت امام حسن مجتبي عليه‌السلام، سبط اكبر را. خيرمقدم عرض مي‌كنم به محضر ميهمانان ارجمند، اساتيد محترم، طلاب عزيز و شخصيت‌ها و مسئولين نهادها كه در اين محفل نوراني به قصد تكميل مقام و منزلت علمي و خدمات الهي علامة شهيد آيت‌الله حاج آقا مصطفي خميني حضور يافته‌ايد. از همة كساني كه در تدارك اين مفحل و انجمن ارجمند صاحب نقش بودند نيز تشكر مي‌كنم.

مرحوم حاج آقا مصطفي خميني، همان‌طور كه در كلمات رهبر فرهيخته و فرهمند انقلاب شنيديم شخصيتي جامع‌الاطراف بود. لكن شخصيت ايشان در نزد ما و به‌خصوص نسل جديد، ناشناخته مانده است. سهم عظيم او در انقلاب، نزد نسل اول و دوم انقلابيون شناخته‌شده است، اما نسل جديد، متأسفانه شخصيت او را نمي‌شناسند.

دوستان در شناسايي آثاري كه از ايشان و يا دربارة ايشان منتشر شده، سعي وافري داشته‌اند، اما دريغ از اينكه حتي يك رسالة علمي در تبيين افكار آن بزرگوار در دانشگاه يا حوزه نوشته شده باشد. تنها يك رسالة دكتري در مورد ايشان موجود است كه متعلق به سركار خانم دكتر زهرا مصطفوي، همشيرة ايشان و صبيه بزرگوار حضرت امام است و به نوآوري‌هاي فلسفي ايشان پرداخته است. به‌جز اين يك رساله، رسالة ديگري پيدا كنيم و اين مساله مشخص مي‌كند كه توجه لازم و كافي به ايشان نشده است.

در روزگاري كه براي لاطائلات و ترهاتي كه بعضي از فيلسوف‌نماها ـ به تعبير آيت‌الله مكارم كه كتابي هم با همين نام دارند ـ اين‌همه رساله نوشته مي‌شود، از پايان‌نامه‌هاي ارشد تا رساله‌هاي دكتري در رشته‌‌هاي مختلف دانشگاهي. آمار سالانة رساله‌هاي ايران خيلي بالاست. اخيراً در جايي مطرح مي‌شد كه در سال افزون بر نهصدهزار عنوان رسالة دكتري و پايان‌نامة ارشد نوشته مي‌شود. از اين آمار ميليوني دريغ كه يك رساله را به تبيين آراي مرحوم حاج آقا مصطفي خميني اختصاص داده باشيم. در حالي‌كه ايشان هم مرد جامعي به لحاظ علمي بود، هم مرد برجسته‌اي به لحاظ عملي و هم به حيث انقلابي‌گري و نقش فوق‌العاده‌اي كه در انقلاب داشت، بازوي امام در همة صحنه‌هاي خطر محسوب مي‌شد و همواره در كنار ايشان ايستاد. در زمان‌هايي كه امام در صحنه نبودند و در بازداشت به‌سر مي‌بردند، حاج آقا مصطفي خلأ ايشان را پر مي‌كرد، چنان‌كه رهبر معظم انقلاب نيز در پيامشان اشاره فرمودند. زماني‌كه امام در زندان بودند ايشان بود كه مبارزات را راهبري و جمعيت را هدايت مي‌كرد.

نقش ايشان حتي در انقلاب نيز شناخته‌شده نيست. تحقيق كافي و وافي كه در خور شأن ايشان باشد و فراخور سهم بزرگي كه ايشان در انقلاب دارد، صورت نبسته. حاج آقا مصطفي به لحاظ معنوي نيز جايگاه خاصي دارند. ايشان اهل ذكر بودند، حالاتي داشتند، ساعاتي داشتند، در معرض نفحاتي بودند، شبيه به خود حضرت امام. تعبير زيبايي بود كه حضرت آقا فرمودند: ايشان نسخة دوم امام بود. فلزش از جنس فلز امام بود.

امام شعاري و عاطفي سخن نمي‌گفتند. اگر امام اسير عاطفه بود با مرگ فرزند ارشد و برومندش، آن‌سان كه برخورد كرد، برخورد نمي‌كرد. وقتي به ايشان اطلاع مي‌دهند كه حاج آقا مصطفي فوت كرده‌اند، درس را ترك نمي‌كنند، درس را مي‌دهند، بعد سر جنازه مي‌آيند. يكي از دوستان مي‌گفتند وقتي ايشان وارد اتاقي شدند كه جنازه در آن قرار داشت، صبية مرحوم حاج آقا مصطفي و نوة امام كه پدر از دست داده بود امام را صدا كرد و خواست اظهار كند كه پدرم را از دست دادم، يك لحظه چهرة امام متغير شد و نزديك بود حالت عاطفي پيدا كند، ولي سريع عادي شد. امام عاطفي حرف نزد اگر فرمود مصطفي اميد آيندة اسلام بود.

در حدي كه ما به ياد داريم، امام در سه صحنه، يك جملة ماورايي را به زبان آوردند كه در آغاز اداي اين عبارت در هر سه صحنه شگفت‌آور مي‌نمود و احياناً بعضي از اين صحنه‌ها با ديگري نيز قابل مقايسه نبودند. زماني‌كه حاج آقا مصطفي رحلت كردند، حضرت امام فرمودند: اين از الطاف خفية الهيه است. وقتي در آن زمان اين جمله را شنيديم تعجب كرديم. چطور مي‌شود در اين شرايط غربت، پسر انسان از دست برود و ياور فكري و عاطفي خود را از دست بدهد، بعد بفرمايد از الطاف خفية الهيه است. در آن زمان هم كه هنوز نشانه‌هايي از خيزش مردمي و تلاطمي در جامعه به چشم نمي‌خورد. اين نبود كه بگوييم ما هم كمي حدس زديم و فهميديم چرا امام مي‌فرمايند از الطاف خفيه الهيه است. ما از اين فرمايش امام خيلي تعجب كرديم

حضرت امام اين جمله را بار ديگر در زماني‌كه موضوع قطع رابطه با امريكا پيش آمد، فرمود. آن زمان هم شايد اين فرمايش امام را به‌خوبي درك نكرديم، اما به هر حال، انقلاب پيروز شده بود، نظام اسلامي شده بود، در مصاف بوديم و يك مقدار قابل درك بود.

بار سوم نيز زماني‌كه رژيم بعثي به ايران حمله كرد، حضرت امام اين عبارت را به كار بردند. من دقيقاً به خاطر دارم، بعد از پيروزي انقلاب دوباره آمديم قم و مشغول درس و بحث شديم. دقيقاً آن لحظه و صحنه را به ياد دارم كه در صفائيه بوديم، راديو را روشن كرديم و بعد از گزارش حملة وسيع هوايي صدام به ايران، امام فرمودند يك دزدي آمده است و سنگي انداخته است و رفته است و جوان‌ها مشغول جوابگويي هستند و مضمون عبارت ايشان هم اين بود كه اين اتفاق از الطاف خفية الهيه است. البته بعدها مشخص شد كه اين عبارت امام چقدر ماورايي بود و آن بزرگوار تا كجا را مي‌ديد.

اين مرد چگونه پيش‌بيني كرد كه موضوع رحلت حاج آقا مصطفي به پيروزي انقلاب منجر خواهد شد؟ در آن شرايط كسي تصور هم نمي‌كرد. من به ياد دارم كه بعد از شهادت ايشان بنده سخنران اولين مجلسي بودم كه در تهران برگزار شد. در كوچه مسجد سنگي تهران، اول‌باري بود كه مجلسي برگزار مي‌شد و آشكارا از امام سخن به ميان مي‌آمد. گاهي گفته شده كه در جاي ديگري و فرد ديگري تعبيري از حضرت امام كرده، ولي اين‌گونه نيست و جلسة ما جلوتر بود.

آن حادثه پيش آمد و چند روز بعد كه عيد قربان هم بود مجلس معظمي در سه راه كاروانسرا سنگي و در باغ مرحوم حاج آقا يمانيان برگزار شد. آن مجلس به بهانة عيد قربان بود، ولي به مرحوم حاج آقا مصطفي اختصاص داده شد. در آن ايام مبارزات كمابيش شروع شده بود و اين بحث‌ها مطرح بود. مأموران باغ را محاصره كردند و زودوخورد شد. حدود هشتصد نفر از نيروهاي گارد ريخته بودند و درگيري شد و ما هم كتك خيلي مفصلي خورديم. بعد از آن به اصفهان رفتيم. چند شبي آنجا بوديم. شب اول ديروقت رسيدم و جايي را پيدا نكردم. به خيابان مسجد سيد رفتم و در ساختمان نيمه‌تمامي تا اذان صبح پناه گرفتم. بعد هم براي نماز به مسجد سيد رفتم. به مرحوم سيد شفتي گفتم خسته هستم. ايشان گفت راديو بي‌بي‌سي اتفاقات كاروانسرا سنگي را گزارش كرده. بعد از آن به منزل مرحوم آقاي خادمي رفتم. بعد از چند روز هم به قم برگشتم و در منزل يكي از دوستان در صفاشهر مستقر شدم. اما پس از چند روز باخبر شدم كه آقايان خلخالي، رباني و ناطق نوري در مسجد اعظم مراسم عظيمي برگزار كرده‌اند و جو كلاً شكسته شده است. غرض اينكه در چنين فضايي قرار داشتيم. در آن زمان نمي‌شد پيش‌بيني كرد كه بعد از رحلت ايشان چه اتفاقي رخ خواهد داد و منتهي به پيروزي انقلاب خواهد شد.

در مورد موضوع قطع رابطه و حصر اقتصادي نيز در آن زمان فكر نمي‌كرديم چنين حركتي منشأ استقلال ما خواهد شد. فكر نمي‌كرديم كه جنگ ابهتي از ما پديد خواهد آورد كه ترامپ اعتدال رواني خود را از ترس موشك‌هاي ما از دست داده بدهد و اين حرف‌ها را بزند. به هر حال امام مردي ماورايي بود و مرحوم حاج آقا مصطفي هم شِمايي از اين ماورائيت را داشتند.

از شخصيت علمي ايشان نيز همگي اطلاع داريد. تقريرات اصول حاج آقا مصطفي به نظر بندة حقير، جزء آثار اصولي ماندگار روزگار است. مجموعه‌اي در هفت جلد و يك دورة نسبتاً كامل از اصول. البته مهم اين است كه آيا مقرر آراي ديگران باشيم يا خود مؤسس باشيم. مرحوم حاج آقا مصطفي مؤسس بودند، در رتبه‌اي نازل‌تر از حضرت امام. حضرت آقا فرمودند: امام (ره) مبنابرانداز و مبناساز بودند، مرحوم حاج آقا مصطفي نيز كم‌وبيش همين‌گونه بودند. ايشان در اصول تقريباً در تمامي مسائل نقد و نِقاشي وارد كرده بودند، مخصوصاً خيلي هم اهتمام داشته‌اند كه نظرات حضرت امام را نقد كنند و هر جا از والد محققشان تكريمي مي‌كنند. قطعاً از اولين كساني‌كه به تفصيل و محققانه نظرية خطابات قانونيه حضرت امام و به تعبير دقيق‌تر نظرية عدم انحلال خطابات را نقد كردند ايشان هستند. حدود نود صفحه در جلد سوم تقريرات به اين نظريه پرداخته‌اند و يك‌يك هفت مقدمه‌اي را كه حضرت امام بر اين نظرية فوق‌العاده عظيم طرح كرده‌اند، يا ثبوتاً و يا اثباتاً زير سؤال برده‌اند. يا استدلال كرده‌اند كه اين مطلب پذيرفتني نيست و اشكالات آن را هم طرح كرده‌اند، و يا، در مقام اثبات، فرموده‌اند اگر اين مبنا و مقدمه درست است، در تأمين نظريه ايشان كاربردي ندارد.

امام در اين نظريه مي‌خواهند بگويند ترتب معنا ندارد، اهم و مهم تفاوت نمي‌كنند و چه مهم و چه اهم، بالفعل هستند، و اگر متعلق فرد هم باشد، مي‌توانيم دو امر داشته باشيم در عرض يكديگر. از همين مقدمة اول حاج آقا مصطفي شروع مي‌كنند و تا مقدمة هفتم همه را ثبوتاً و اثباتاً زير سؤال مي‌برند. البته سپس، در ذيل مقدمة چهارم، نُه اشكال را بر نظرية انحلال مطرح مي‌كنند. در آخر نيز دوباره برمي‌گردند و نظريه را تحكيم مي‌كنند و تعبير بلندي راجع به اين نظريه دارند و مي‌فرمايند: آنچه به ذهن حضرت امام خطور كرده الهام الهي است. اين كلام بسيار عميق و بلند است، چون منشأ آثاري در اصول و فقه مي‌شود و در مجموع تصور حقير اين است كه نظرية خطابات قانونيه حضرت امام در واقع گرانيگاهي است براي طراحي ديگربارة اصول، يعني با اين نگاه مي‌توان اصول را بازسازي كرد، هرچند بعضي مقدمات آن محل بحث باشد. حقير طلبه نيز در دور دوم خارج اصول، ۴۲ جلسه راجع به اين مبحث عرايضي را مطرح كرده‌ام و مكتوب هم هست. ممكن است ما به عنوان طلبه حرف بزنيم، وليكن معنا استوار است و مبنا بسيار مهم است. قطعاً كسي قبل از ايشان به وسعت و عمق به اين نظريه توجه نكرده است. حاج آقا مصطفي در تمام مسائل اصول همين رويّه را داشتند. در تفسير نيز همين شيوه را داشتند، در حكمت نيز همين‌طور. ايشان كتابي داشته‌اند كه با تأسف زياد، از بين رفته و در جاي‌جاي تقرير به آن اثر ارجاع مي‌دهند، با نام: «القواعد الحكميه» كه يك دوره فلسفه است. احتمالاً خود اثر در هجوم ساواك از دست رفته، ولي آنچه ايشان نقل كرده‌اند، اين كتاب مجموعه‌اي از نقدها بر اعاظم حكمت و خاصه صدرالمتألهين (ره) بوده است. همين مواردي كه خود ايشان نقل كرده است، حدود پنجاه نقد اساسي بر نظرات اعاظم حكماست و علي‌القاعده بسياري نقدهاي ديگر نيز در اين كتاب بوده كه بازگو نكرده‌اند. ايشان در حكمت يد طولايي داشتند و واقعاً يك حكيم بودند. نوشتنِ يك دوره حكمت، آن هم حكمت نقادانه و پنجه درانداختن با امثال صدرالمتألهين، كار هر كسي نيست. در حوزة انديشة سياسي نيز به همين ترتيب، در حوزة مسائل اجتماعي همين‌طور. رسالة ولايت فقيه ايشان را دوستان به فارسي ترجمه كرده‌اند و در دسترس قرار خواهد گرفت، به رغم حجم كم، متن بسيار مستحكمي است و بسيار متقن و دقيق است. در حوزة مسائل تاريخي نيز رساله‌اي در تاريخ ائمه عليهم‌السلام دارند كه منتشر نشده. ايشان زاوية ديد تاريخيِ بسيار دقيقي داشته‌اند، يعني علاوه بر جهات عملي و عرفاني و روحاني، يك فرد جامع‌الاطراف، به لحاظ معرفتي هم بوده‌اند.

در هر صورت اگر در مورد مرحوم آيت‌الله حاج آقا مصطفي خميني هر تعبيري به‌كار بريم رساتر از تعبير امام نيست كه فرمودند: «مصطفي اميد آيندة اسلام بود»، و سرّ آن نيز هم دو جهتي بود كه رهبر معظم انقلاب اشاره فرمودند، يعني جامعيت علمي ايشان كه مي‌توانستند در آتيه مرجع باشند و نيز شهامت ايشان. اين جهات را مرحوم حاج آقا مصطفي داشتند. مردي بزرگ بودند كه در آن زمان از دست داديم، ولي خداوند متعال برابر با اخلاص افراد در وجود و حيات آنها و در ممات آنها اثر و نقش قرار مي‌دهد. ايشان بسا اگر در اوج مبارزات و پس پيروزي حضور داشتند، بازوي نيرومندي براي حضرت امام و پشتوانة بزرگي براي انقلاب مي‌بودند، اما خداوند متعال با شهادت ايشان اين انقلاب را به اوج رساند و اين اقيانوس عظيم مردمي را به تلاطم درآورد و بنيان رژيمي با ادعاي ۲۵۰۰ سال سابقه را بركند. به هر حال اگر كساني از اين مراتب برخوردار باشند در چنين زمان‌هايي خودشان را نشان مي‌دهند، ولو از دست بروند، با از دست‌دادن، به دست مي‌آيند و شأنشان شناخته مي‌شود و نقششان برجسته مي‌شود.

رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران گفت: حوزه در صف مقابله فرهنگی و خط مقدم جنگ فرهنگی ایستاده است.
آیت الله علی اکبر رشاد در آیین آغاز سال تحصیلی حوزه های علمیه استان تهران ضمن اظهار تاسف از فراهم نشدن شرایط حضور مرجع مجاهد آیت الله العظمی نوری همدانی در این مراسم اظهار داشت: امیدواریم در جمع دیگری از حضور عالم بزرگوار بهره ببریم.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران افزود: حلول صفر المظفر، ماه سوگواری حضرت ختمی‌مرتبت (ص) و سبط اکبرحضرت مجتبی (ع) و حضرت رضا (ع) را تسلیت می گوییم، خوشا به حال احوال آنانی که برای راهپیمایی نورانی اربعین حاضر می شوند که راهپیمایی خاکی نیست و افلاکیست.
وی همچنین با تسلیت ضایعه‌ی ارتحال مدرس جلیل القدر حوزه عریق تهران، فقیه متضلع و فیلسوف برجسته مشائي زبردست حوزه تهران و قم ، آیت‌الله حاج سیدحسن سعادت مصطفوی (قدّس الله رَمسه). تصریح کرد: تمام دوران طلبگی اش را در تهران سپری کرده است، پدر بزرگوارشان، ایشان را در سن ده سالگی به تهران کوچ می دهد و در این جا دوران تحصیل را می‌گذراند
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: این روحانی ربانی که فرزند مدرس جامع معقول و منقول، مرحوم آیت الله سید محمّد سعادت مصطفوی بود، عمده تحصیل سطوح و خارج و حکمت را در تهران، مدرسه‌ی رضائیه یعنی مرکز حوزه علمیه امام رضا (ع) فعلی نزد پدر بزرگوارشان گذراند.
وی عنوان کرد: وی همچنین محضر فقه و فلسفه‌ و عرفان فقها و حکمای بزرگی چون آیت الله شیخ محمدتقی آملی، آیت الله سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، آیت الله شیخ محمدحسین ثقفی تهرانی نجفی، آیت الله شیخ محمدعلی حکیم تشکر شیرازی درک کرده بود.و در محضر برخی چند دوره را سپری کرده است.
آیت الله رشاد خاطرنشان کرد: ایشان بسیار بین مردم متواضع بود و در مسجدی امامت می‌کرد، در زندگی اش غم حوزه و حکمت را می خورد و از مظلومیت حکمت در برخی از حوزه ها نگران بود که آن طور که باید به حکمت اهتمام نیست.
وی یادآور شد: تهران امروز آخرین فیلسوف خود را از دست داد و با او باید وداع کرد، این یک خطر برای حوزه تهران است چرا که در دهه اخیر معاظم و بزرگان زیادی را از دست داده ایم، همچون خسروشاهی که شاگرد مستقیم علامه و در حکمت سرآمد بود و مانند آیت الله خوشبخت و مرحوم ایت الله پهلوانی که متضلع بود.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران گفت: ما در این راه بزرگانی را از دست دادیم که پشتوانه ما در حوزه ها بودند همچون آقا مجتبی تهرانی که اهل حکمت و فقه و ذوب در آرای امام بود و حدود 30 سال با ایشان معاشرت داشت، فقه شان، فقه امام بود و امام نسبت به ایشان ارادت خاصی داشت و آقا مصطفی در تفسیر نابغه ای و بحث های معنوی و عرفانی نابغه ای بود، با از دست دادن این عزیزان مشخص نیست چه زمانی بزرگ دیگری به منصه ظهور برسد.
وی با تقدیر از متولیان و خادمان حوزه که شبانه روز در تلاش هستند افزود: از مدیر و معاون و شورای حوزه استان و یکایک اساتید و مدرسین و طلاب که مسائل را تدبیر می کنند تقدیر می کنیم.و نوروز نور و معنویت، و عیدعلم و معرفت را ارج می نهیم.
آیت الله رشاد با اشاره به موضوع فرهنگ مقاومتی و رسالت حوزه بیان کرد: دو معضل اصلی کشور حوزه‌ی امر معیشت و امرمعرفت است، حوزه‌ی امر معیشت ناشی از تحریم ها و دیگری ناشی از سو مدیریت هاست و امر معرفت و فرهنگ نیز به دلیل غفلت دچار خلاء است.
وی تصریح کرد: در زمینه اقتصاد رهبری نظریه ای همچون اقتصاد مقاومتی را مطرح فرمودند، هر چند در عمل به آن توجه نشده است، اینکه هر از چند گاهی خبر اختلاس را می‌شنویم و دلمان به درد می آید و غرورمان آزرده می شود که چرا این نظام پاک به دست نا اهلان افتاده باشد و چرا رهنمودهای رهبری در اقتصاد و مواجهه با فساد جدی گرفته نمی‌شود بسیار رویدادی تلخ است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه اختلاس گر مصداق فساد فی الارض است عنوان کرد: اختلاس به ذات، جرم بزرگی است و با توجه به ابعاد آن، جرم شدید تر می شود چون از بیت المال و سرمایه عمومی دزدی می شود، کسی که اختلاس می کند با روان جامعه بازی می کند و باعث بدبینی و شروع اتهام به سران نظام میشود.
وی خاطرنشان کرد: طبق نظریه‌ اقتصاد مقاومتی در حل مشکل معیشت با اتکاء به ظرفیتهای داخلی باید حرکت کرد، ما از ریاست قوه قضائیه تقاضا داریم به طور جدی وارد این معضلات شوند، اگر این اختلاس گران در ملا عام اعدام شوند حتی کسانی که با حربه زورگیری می‌کنند این فعل محاربه است و نباید معطل شوند تا زمانی که قاطع برخورد نشود این معضلات رفع نمی شود.
آیت الله رشاد ادامه داد: مشکل بعدی مساله فرهنگ است که پیچیده تر از مساله اول می باشد، فساد مشکل بشریت است و مساله فرهنگ و تهاجم فرهنگی همین است، ما با در حل مساله پیشتاز بودیم و رهبری عمق فاجعه را قبل از رهبر شدن و در دوران ریاست جمهوری درک کرده بودند.
وی بیان کرد:در واقع دغدغه‌ی دیرین رهبري اهم از «تهاجم فرهنگي»، «شبیخون فرهنگی»، «ناتوی فرهنگی»، «جنگ نرم»، «جنگ روانی»، «جنگ شناختی»، «جنگ روایتها» بوده و هست، مسائلی که روز به روز تشدید می شد، باید مانند زمان جنگ همه به میدان بیایند هر چند ایشان فرمودند که جنگ نظامی را همه درک می کردند ولی تهاجم فرهنگی را جامعه و حتی مسئولان به خوبی متوجه نمی شوند.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران اظهار داشت: راهکار همانی است که در حوزه اقتصاد بود و همان گونه که مقاومت اقتصادی نیاز است باید به مقاومت فرهنگی نیز بپردازیم، در این میان حوزه در صف مقابله فرهنگی و خط مقدم جنگ فرهنگی ایستاده است، همان طور که حوزه نیز در زمینه اقتصاد هم تلاش های خوبی داشته است.
وی تصریح کرد: خود فرهنگ مقاوم است و باید محتوا غنی و عمیق و قوی و قابل فهم و مطابق با زمان باشد تا اذهان را بسازیم، امروز جبهه فرهنگ است و لایه عمیق ان جنگ شناختی است، انواع جنگ ها خطرناک است اما امروز با خطرات جنگ شناختی مواجه ایم زیرا ذهنها و در قعر خانه ها و محله ها و مساجد دارند بمباران می کنند.
آیت الله رشاد با تاکید بر اینکه حوزه به علوم شناختی اهتمام اشته باشد گفت: 740 درس در حوزه است اما یک کرسی علوم شناختی دایر نیست، فرهنگ مقاومتی فرهنگ سلبی نیست بلکه باید مدیریت کرد، مگر می شد شاهراههای اطلاعاتی را بست اما می توان کار ایجابی کرد.
وی افزود: با نگاه علمی مشکل اقتصاد باید حل شود چون مساله اقتصاد علمی است فرهنگ نیز همان طور است حوزه علمیه عظیم شیعه در زمینه فرهنگ اهتمام داشته باشد در قم کار بزرگی اخیرا آیت الله یزدان پناه انجام ودر این باره بحث هایی را مورد توجه قرار داده است.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران تصریح کرد: در دانشگاه رشته فلسفه فرهنگ هنوز نیست حوزه نیز باید در بحث های نظری در فرهنگ و مباحث عملی ورود کند ما طلاب توانایی داریم جهاد تبیین که رهبری فرمودند همین است، سربازان فرهنگ باید به میدان بیایند، ما هنوز پایگاه اطلاع رسانی قدرتمند نتوانسته ایم راه اندازی کنیم،ما نیاز به اشاعه حرف های خوب و تولید محتوا داریم.
وی عنوان کرد: حوزه تهران ظرفیت عظیمی است و 15 هزار طلبه در طراز حوزه های بزرگ دارد، باید حوزه در پاسخ به شبهات و تولید محتوا اعلام آمادگی می کنیم، در حوزه فرهنگ آتش به اختیاری است زیرا در محاصره هستیم، جوان ها در دام فرهنگی اسیر می شوند اما کشته های فرهنگی ما شهید نیستند.
آیت الله رشاد تاکید کرد: روحانیت و حوزه نیز نباید مطالب بدون سند را به جای مسلمات دین مطرح کنند این ها دشمن ساز است و باید توجه داشت.
وی گفت: در واقع فرهنگ مقاومتی یعنى فرهنگی که در شرائط تهاجم همه جانبه فرهنگی، روانی و شناختی می تواند تضمین کننده‌ى رشد و شکوفائى فکری و فرهنگی کشور باشد و به ارتقاء فکری و فرهنگی جامعه و افراد آن بینجامد و آنها را در برابر هجمه های فرهنگی مصون بدارد.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران بیان کرد: باید بتوانیم در مورد مفاهیم مرتبطی چون اصالتِ فرهنگ و مهندسی فرهنگی و جنگِ فرهنگی و جنگِ نرم و رخنۀ فرهنگی و استقلالِ فرهنگی و پیشرفت درون‌زا و مصون‌سازی فرهنگی و مردم‌سالاریِ فرهنگی و خلّاقیّت فرهنگی و بازسازیِ انقلابیِ ساختارِ فرهنگی و تحوّلِ فرهنگی و ….به جهاد تبیین بپردازیم.
وی در خصوص شاخص ها نیز خاطرنشان کرد: از جمله این شاخص ها می توان به تمرکز اجتماعی بر روی ارزش‌های فرهنگیِ خودی و مستحکم‌بودن ساختِ فرهنگیِ درونیِ نظام نسبت به ضربه‌ها و وجود مرزبندیِ فرهنگی با فرهنگ‌های دیگر و بالابودن اعتماد‌به‌نفس ملّی و بی‌تفاوتی اجتماعی نسبت تحریم‌ ها اشاره کرد.
آیت الله رشاد با تشریح اهداف در این مقاومت گفت: دفاع از هویّت ملّی به‌عنوان مبنای تشخّص و تمایز و تثبیت و تداوم آرمان‌های انقلابی در ذهنیّت جمعی و تقویّت هوداری و وفاداریِ بدنة اجتماعیِ‌ انقلاب و کمک به پیشرفت اقتصادیِ ‌درون‌زا و خارج‌کردن اقتصاد از وضعیّت شرطی‌شده از جمله اهداف است.
وی همچنین با وجود برخی از نقاط قوت اشاره و بیان کرد: ریشه‌داری فرهنگ اسلامی- شیعی در جامعة ایران، دلبستگیِ جمعی به نمادهای مقاومت از جمله حاج‌قاسم ‌سلیمانی، شکست عبرت‌آمیزِ تجربة سازش و عقب‌نشینی در دولت اعتدال‌گرا و رویش‌های عینیِ برخاسته از فرهنگ مقاومتی در حوزة اقتصاد بخش قابل توجهی از این ظرفیتهاست.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به برخی از آسیب ها و ضعف ها در این حوزه متذکر شد: تصویرسازیِ ناصواب و غیرواقعی از فرهنگ مقاومتی و تئوریزه‌نشدن فرهنگ مقاومتی و وسوسه‌افکنی نیروهای بومیِ ‌تجدّد در میان مردم و وجود اشرافی‌گری در بخش‌هایی از حاکمیّت از جمله این آسیب هاست.
وی با تاکید بر آینده‌نگاری افزود: آینده‌نگاری در لایة حاکمیّتی و آینده‌نگاری در لایة اجتماعی تحقق می یابد و باید به آن توجه داشت.
آیت الله رشاد پیرامون سیاستهای کلی در تحقق مقاومت فرهنگ اظهار داشت: تولید علوم ‌انسانی ‌اسلامی به‌خصوص در قلمرو الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت فرهنگ و به‌کارگیری فناوری‌های نو برای بازتولید ثروت‌های فرهنگی مقاومت‌زا و بازاندیشی در آفند و پدآفندِ فرهنگی به‌خصوص رسانه‌های جدید و ایجاد مرزبندی فرهنگی و اصرار بر آن و ارتقاء نگاه و احساس مسئولیّتِ متصدیان و نخبگان و فعّالان به فرهنگ و نظم و محتوای انقلابی و بخشیدن به شاکله و آرایش فرهنگ از جمله این سیاست هاست.
وی تصریح کرد: ما در اعتلای فرهنگ به ابزارهایی چون فرهنگ حماسی و مقاومت‌خیزِ اسلامی- شیعی، نیروهای اجتماعیِ‌ پیشران، حلقه‌های میانی، رسانه‌های رسمی و غیررسمی و نظام آموزشی نیاز داریم.
رییس شورای حوزه های علمیه استان تهران در پایان گفت: نهادها از جمله نهادهای حاکمیّتی از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، صداوسیما و … و همچنین نهادهای معرفتی چون حوزه‌ها، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها. و..نهادهای مردمی از قبیل گروه‌های خودجوش فرهنگی نقش به سزایی در مقاومت فرهنگ دارند.