آیین رسمی آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه استان تهران صبح دوشنبه ۳ مهر در مرقد مطهر حضرت امام خمینی(ره) برگزار شد.

در ابتدای این مراسم آیت‌الله علی‌اکبر رشاد؛ رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران در این خصوص که حوزه به علوم عقلی اهتمام کند و متون اصیل و اساسی خوانده شود گفت:‌حوزه های علمیه باید به متون اصیل اهتمام ویژه پیدا کنند. باید منظومه خوانده شود، باید اسفار خوانده شود، باید شفا خوانده شود، باید سایر منابع اصیل ما خوانده شود، باید شرح تجرید در کنار مباحث جدید خوانده شود، باید فلسفه‌های مضاف که امتداد میدانی حکمت است در حوزه تهران خوانده شود. اساسا اصول بدون فلسفه اصول، فقه بدون فلسفه فقه، سیاست بدون فلسفه سیاست مشکلات را حل نمی‌کند.

بسط فقه بدون پیوند با علوم انسانی میسر نیست

مورد بعد توسعه رشته‌های تخصصی است. وضع ما در این زمینه خیلی مساعد نیست و از حوزه تهران بیش از این توقع می‌رود. ما نباید مدرسه‌ای داشته باشیم که چند رشته تخصصی نداشته باشد. هر مدرسه‌ای توانایی دارد باید حداقل یک رشته تخصصی راه اندازی کند. اهتمام به توسعه رشته‌های تخصصی و پیوند بین فقه و علوم انسانی از وظایف ماست. بسط فقه بدون پیوند آن با علوم انسانی میسر نیست. نمی‌شود فقه الاقتصاد تولید کرد و مشکلات اقتصادی جامعه را مرتفع کرد بدون اینکه علم اقتصاد را در حوزه ترویج کرد. نمی‌توان این همه پرسش‌های مدیریت، سیاست و بحث‌های گوناگون را پاسخ داد ولی با این علوم آشنایی نداشت.

فقیهی اگر بخواهد به فلسفه فرهنگ بپردازد باید با نظریه فرهنگ آشنایی داشته باشد. اساساً مگر می‌شود موضوع را نشناخت و فتوا داد. من تقاضا دارم اساتید به موضوعات جدید ورود کنند و مباحث جدید در کرسی درس خارج، محل بحث قرار گیرد. ما فقه سیاست داریم، فقه هنر داریم، فقه قوه قضائیه داریم. بله، مقداری زحمت دارد چون منابع کم است، کتاب کم است ولی به این مباحث جدید نیاز داریم. لذا تقاضا دارم اساتید به فقه معاصر اهتمام بیشتری کنند.

انتقاد از پوشش برخی طلاب

مورد بعد اهتمام به تهذیب و اخلاق طلاب و راسخ ساختن زی روحانیت در آنهاست. برخی طلاب زی طلبگی ندارند، روح روحانیت در وجود برخی طلاب رسوخ نکرده و تا زمانی که طلبه طلبه نشود، تا زمانی که طلبه آخوند نشود، نمی‌تواند رسالت خود را انجام دهد. جالب نیست طلبه ما لباس آنچنانی بپوشد، پیراهن رنگی بپوشد و لباس روحانیت به تن نکند. این لباس جزء هویت ماست. نماد هدایتگران دین است. چرا حالت دوزیستی رایج و عادی می‌شود؟ اینجا ایران است، کشور رسول الله(ص) است. نباید طلاب را اینطوری ببینیم. پوشیدن لباس روحانیت مقداری سختی دارد، شاید کسی به شما جسارت کند ولی باید تحمل کنید. امروز لباس طلبگی داشتن قریب به وجوب است چون علم است. به کوری چشم دشمن، طلبه باید با لباس روحانیت در خیابان حرکت کند.

مورد بعدی تقویت علاقه طلاب به امام زمان(عج) است که از تکالیف ماست. مسئله بعد شناسایی آثار سوء دوره کرونا از جمله تحصیل غیر حضوری و جبران آنهاست. روش تحصیل غیر حضوری در حکم اکل میته است یعنی اگر مجبور شدید کلاس غیر حضوری برگزار کنید. طلبه باید زانو به زانوی استاد بنشیند و درس را بیاموزد و قداست و معنویت جلسه درس را درک کند. مورد بعد احیای سنت‌های اصیل حوزه مثل مباحثه است. مسئله بعد این است که باید مدارسی را تاسیس کنیم تا نوجوانان دروس حوزه را در آنها بخوانند و وقتی دیپلم گرفتند دروس حوزه را ادامه دهند. اگر این کار را نکنیم معضل جذب داوطلب حل نمی‌شود. مورد بعد بومی‌گزینی و جذب طلاب تهرانی به جای طلاب شهرستانی است. مسئله بعدی راه اندازی کرسی‌های آزاد اندیشی در حوزه است. نکته بعدی ارائه خدمات معرفتی در حیطه هر مدرسه‌ای است. هر مدرسه باید به اطراف خودش را نورافشانی کند و به مردم آن محل اثر بگذارد. مورد آخر هم امداد اجتماعی و غم‌خوری مردم گرفتار است تا مردم حوزه را پناه خود بدانند.

رییس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران گفت: آغاز سال تحصیلی حوزه و دانشگاه در حقیقت آغاز سال واقعی برای اهل علم و معرفت و معناست.
به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله علی اکبر رشاد در آیین آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه امام رضا علیه السلام تهران اظهار داشت: امروز نوروز دانش و بینش و معرفت است و آغاز سال تحصیلی حوزه و دانشگاه در حقیقت آغاز سال واقعی برای اهل علم و معرفت و معناست.
رییس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران افزود: اگر چه امسال آغاز نوروز با ایام سوگ اهل بیت(ع) مقارن است که وارد سال تحصیلی جدیدی می شویم، اما برای ما سال عمری نیز هست و گویی سن ما بالاتر می رود و بخشی از وجود ما از ما جدا می شود.
وی تصریح کرد:سنوات و ایام خود آدم است و هر سال که سپری می شود گویا بخشی از انسان از بین می رود و جدا می شود، سال چیزی جز ما نیست و ما هستیم که می گذریم اینکه با فوت انسان می گویند درگذشت یعنی سپری شد و رفت.
آیت الله رشاد عنوان کرد: باید هر لحظه به این درگذشت فکر کنیم هر لحظه از ما می گذرد و کاسته می شویم اگر این کاستن ها را با جهاتی و افکاری و اعمالی و که متعالی است جبران کنیم ما این درگذشت مان انتقال به مرتبه ای بالاتر به شمار می رود؛ مرگ ما به منزله انتقال به جهان دیگری است و نمی میریم و زنده می شویم وجود ما چون آب رودخانه در حال گذر است و آن را حس نمی کنیم.
وی خاطرنشان کرد: عمر انسان در حال گذر و سپری شدن است، آن چه از مرگ به عنوان انتقال و حیات واقعی تعبیر می کنیم این جا می گوییم اگر انسان با عمل صالح منتقل شود در برزخ و قیامت و معاد به عالم بالاتر و زندگی فراتری منتقل می شود و اگر چنین نباشد به زندگی بدتری منتقل میشود.
تولیت حوزه علمیه امام رضا علیه السلام گفت: لحظه ها نیز این گونه اند هر لحظه ای سپری می شود به عالم دیگری منتقل می شود و ما نو می شویم و اگر برنامه ای داشته باشیم به نویی دیگر نو می شویم، باید به گونه ای باشد اگر به عالم بعدی منتقل می شویم آن عالم نسبت به قبل از ما بهتر باشد، مانند انسانی که وقتی می میرد با قلبی آرام و ضمیری شاد می رود چون می داند در این عالم چه کرده است.
وی افزود: اگر برنامه مناسبی داشته باشیم انتقال به عالم دیگر انتقال به عالم برتر است و ضرر نمی کنیم بلکه عروج پیدا کرده ایم سوره والعصر این قاعده را نشان می دهد، انسان همواره در حال حرکت کردن است و انسان همواره و پسوسته در حال خسران است مگر اینکه با عمل صالح مانع از خسارت شود.
آیت الله رشاد بیان کرد: انسانی که اهل است، این خسران ها را متوجه می شود و میداند این زوال و پوک شدن و فروکاهش در یک لحظه اتفاق نمی افتد بلکه در مقطعی آن را احساس می کنیم وجود ما و ذات ما محکوم به حرکت جوهری است، یعنی جوهر به سمتی حرکت می کند و این سمت به حرکت ما بستگی دارد متعالی است و برنامه ای که بهتر از قبل باشد اگر بهتر از قبل بودیم این حرکت جوهری به سمت تعالی است.
وی عنوان کرد: جماد، نبات می شود و نبات نیز حیوان میشود و حیوان، انسان می شود، اگر برخلاف این حرکت بود انسان نابود می شود اگر دانه گندم را کاشتیم این مرحله را به سمت تعالی می پیماید و 700 برابر می شود اما اگر دانه گندم را رها کرد به مرور پوک می شود و از بین می رود.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران تصریح کرد: همه هستی این گونه اند و حرکت جوهری دارند و اگر رها کنیم می پوسد و اگر توجه شود متعالی می شود، انسان اشرف مخلوقات است و این مساله برای انسان مهم تر است.
وی اظهار داشت: ما به عنوان طلبه فرض بر این است که در ظرفی واقع شدیم که بروییم و پویا باشیم و از وضع موجود هر لحظه فراتر برویم و در وضع موجود نه در عالم ماده که بلکه به عالم ملکوت حرکت کنیم.
آیت الله رشاد افزود: حوزه همان شرایطی است که ما به مثابه دانه ای در ظرف آن قرار می‌گیریم تا ارتقا و تکامل یابیم و تکامل نیز اگر چه از نظر عقلی حد و حدود دارد اما آن قدر مراتب کمال بسیار نامتناهی است و اگر چه کمال یابی و کمال جویی ما حدی دارد این حد آن قدر است که پیوسته می توانیم به آن برسیم.
وی تصریح کرد:این گونه نیست که اولیای الهی نیز در نقطه ای حرکتشان قطع می شود بلکه نامتناهی است، حسب برنامه ریزی انسان رشد می کند و عدد رشد انسان دیوار به دیوار بی نهایت است.
رییس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران عنوان کرد: فرض بر این است که در حوزه دانه ای کاشتند و باغبانانی داریم و تغذیه و سیراب شویم و با نور و گرما به کمال و رشد برسیم، استعداد و خواستن وطلب و اراده نیز باید در ما باشد تا این را دریافت کنیم، اگر مستعد و موجد بودیم به کمال می رسیم و این دو شرط مهم در رشد طلبه است برنامه هم باید از بالا ارائه شود و هم طلاب باید خودشان تلاش کنند.
وی گفت: در این راستا تلاش هایی در ارائه برنامه صورت می گیرد و هر سال در 20 جلسه برای تصویب برنامه حضور می یابیم و هر ساله نیز برنامه ها نیز ارزیابی میشود.
آیت الله رشاد ادامه داد: علم انسانی باید با مبانی دینی و حکمت الهی رشد یابد و تعریف ما در علوم انسان متفاوت است و دنیای مدرن تعریف دیگری دارند، تا زمانی که نتوانیم میان علوم دینی و انسانی پیوند بزنیم و مشکلات موجود است و علوم انسانی ما اسلامی نمی شود.
وی اظهار داشت: طلاب باید در درس جدیت داشته باشند و آرمان اساسی و منطق را عملی کنیم، مدیران و معاونین و مدرسان و و طلاب باید این مسیر را بروند و راه نجات کشور و جهان اسلام در این است.
مدیر حوزه‌های علمیه تهران بیان کرد: طلاب باید با الگوهای دینی حرکت کنند، نمی توان با الگوهای غربی و مدرن کشور را اداره کرد زیرا الگوهای غربی کلیدهای اصلی را به ما نمی دهند.
وی عنوان کرد:تلاش زیادی صورت می گیرد اما باید در مقایسه با خودمان بهتر باشیم و طلاب این ظرفیت ها و امکانات را در مقایسه با خودشان برای بهتر شدن مد نظر گیرند تا به رشد و تعالی برسند.

آئین آغاز سال تحصیلی حوزه‌های علمیه استان تهران با سخرانی آیت الله رشاد در مجموعه سرچشمه تهران برگزار شد.

آیت‌الله علی اکبر رشاد رئیس شورای سیاست گذاری حوزه علمیه استان تهران با اشاره به اینکه در عالم دنیا هر چیزی ملکوتی دارد، تصریح کرد: زمان و مکان همه دارای ملکوت هستند و وظیفه نخست طلاب مواجهه معنوی با این ملکوت است تا بتوانند به عمق عالم و ملکوت پی ببرند و وظیفه دیگر رفتار بر اساس و مقتضای آن ملکوت است.

وی با بیان اینکه معنویت از کتاب و سنت اخذ می‌شود، گفت: طلبه باید به دنبال این نوع عرفان باشد. معنویات یک مشت معرفت‌های نظری و انتزاعی نیست بلکه معنویت باید با عمل پیوند خورده باشد. اگر معتقد هستیم عالم معنا و غیبی دارد و بر اساس آن معنا عمل کنیم رفتارمان نیز تغییر کرده و کاملاً آشکار می‌شود؛ در این صورت است که سخن یک طلبه می‌تواند تأثیرگذار باشد و با یک جمله نیم سطری جهانی را تکان دهد.

آیت الله رشاد افزود: حضرت امام چون بر اساس معنویتی که داشت عمل می‌کرد و بر اساس آن معرفتی که داشت سخن می‌گفت، توانست با یک فتوا ۷۲ ملت را در کنفرانس وحدت اسلامی متحد سازد. اگر کلام امام نافذ بود به خاطر آن نبود که ایشان یک سیاستمدار، فیلسوف، فقیه و یا عالم بود بلکه این نفوذ ناشی از باطن و حقیقت درونی امام است؛ طلبه باید اینگونه باشد.

رئیس شورای سیاست گذاری حوزه علمیه استان تهران تمرکز بر سلامت معنوی را از جمله وظایف طلاب و حوزه‌های علمیه برشمرد و تاکید کرد: متأسفانه ما طلبه‌ها در این زمینه کوتاه آمدیم و در این زمینه مقصر هستیم چرا که کمتر به مساله معنویت جامعه پرداختیم؛ حوزویان اهل منبر، خطابه، پژوهش، مدیریت و تحقیق از این تکلیف غفلت دارند. وظیفه اصلی طلاب سوق دادن جامعه به سوی معنویت است و این مهم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مورد غفلت قرار گرفت.

وی با اشاره به اینکه اخلاق از درون و ملکوت انسان می‌جوشد، گفت: اخلاق معنوی است که می‌تواند دنیا را تغییر دهد و یا انقلابی را با عنوان انقلاب اسلامی به پیروزی برساند. آن درس‌های اخلاقی که امام در مدرسه فیضیه داشت سبب شد جریان انقلاب اسلامی آغاز شود نه آن درس‌های اصول فقه و غیره؛ با اینکه امام بنیانگذار فلسفه فقه بودند، اما فلسفه اخلاق، عرفان و معنویت ایشان بود که دل‌ها را دگرگون کرد و جامعه را تکان داد.

آیت الله رشاد بیان داشت: چنانچه طلبه به رؤیت ملکوت دست یافت و بر اساس آن عمل کرد در این صورت سلامت معنوی در وجودش ایجاد می‌شود و این سلامت را نیز باید در جامعه ایجاد و گسترش دهد. تأسیس رشته سلامت معنوی در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه یکی از اقدامات در دست اجرا است که سال گذشته مطرح و مورد توجه قرار گرفت.

رئیس شورای سیاست گذاری حوزه علمیه استان تهران با اشاره به اینکه طلبه باید اهل تهجد و سحر باشد، یادآور شد: طلبه تا عامل نباشد عالم نخواهد شد. التزام به درک فضیلت نماز اول وقت، قرائت قرآن کریم همراه با تدبر و توسل به اهل بیت (ع) از جمله اقداماتی است که طلبه باید در عرصه خودسازی به آن اهتمام داشته باشد.

در بخش دیگری از این برنامه آیت الله جوادی آملی نقش فعال طلاب در راهبری جامعه را ضروری دانست و گفت: حوزه علمیه یک وظیفه‌ای دارد، دانشگاه هم وظیفه دیگر؛ در حال حاضر وظیفه هر یک جدا اما معیارشان یکی است.

این مرجع تقلید با بیان اینکه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) معلم قرآن و حکمت و محور نفوس هستند، تصریح کرد: پیامبر (ص) فرمودند ما حرف و علم تازه ای داریم؛ انسان با همه نبوغ و توانی که دارد این علم را فرا بگیرد؛ بنابراین علم الهی و غیب را نمی‌توان بدون ارتباط با علم الهی فراگرفت.

آیت الله جوادی آملی با اشاره به اینکه وحی حرف‌های تازه دارد در هیچ جای زمین این حرف تازه وحی وجود ندارد، گفت: این حرف تازه در مورد علم و معلوم جدیدی است که در جای دیگر فراگیری آن وجود ندارد. یکی از این موارد، طریقه و نحوه درس خواندن و عالم شدن است.

وی افزود: این علم طرز پژوهش و تحقیق کردن را یاد می‌دهد. طرز تحقیق آن است که وقتی انسان بخواهد چیزی را بشناسد آن موضوع را مثله و تقطیع نکند، بخشی را نگیرد و بخش‌های فراوان دیگر را کنار بگذارد، این پژوهش نیست. یک سلسله امور عادی است که به تجربه حسی از آن تعبیر می‌کنند و با این ابزار و با تلاش و کوشش یک چیزهایی را نیز یاد می‌گیرد. اما چه باید بخواند و به چه طریق باید بخوانند این دو عنصر محوری را وحی یاد می‌دهد.