رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ی استان تهران گفت: تا زمانی که مالکیت فکری را به رسمیت نشناسیم و حساس نباشیم و اعتبار در خور را قائل نباشیم و در عمل ملتزم نباشیم دانش علمی پیشرفتی نمی‌کند

آیت‌الله علی‌اكبر رشاد در همایش مالکیت که در جیرفت برگزار شد، در خصوص مباحث این همایش علمی اظهار داشت: برگزاری همایش اقدامی ارزشمند است و جای بسیار سپاسگذاری و قدرشناسی از متولیان دارد، به رقم اینکه کشور ما جزء کشورهایی است که از نظر قانونگذاری در این زمینه بسیار پیش قدم بوده و از اولین قانونی که در ایران راجع به مالکیت فکری سپری شده حدود 100 سال می‌گذرد، اما در عمل به این امر بسیار مهم یعنی مالکیت فکری و مسائل و آثار آن و اعمال قانون مربوط به آن و توسعه و روزآمدسازی قوانین مربوط به آن اهتمام درخوری صورت نپذیرفته است.

رئیس مؤسسه آموزش عالی حوزو‌ی‌ امام رضا(ع)، بیان کرد: در این فرصت کوتاه چند نکته را عرض می‌کنیم؛ اولا، آن تلقی که از مالکیت به نظر می‌رسد قابل دفاع است و در تعریف مالکیت بحث‌های چالشی زیادی شده و نظریات گوناگونی وجود دارد و به جهات مختلف براساس مبانی و ملاک و احیانا شاخص‌ها و امثال آن، هر کس به نحوی این مقوله را تعریف می‌کند.

وی تصریح کرد: همانند بسیاری از دیگر مقولات حیاتی که به شدت مورد اختلاف بین اهل نظر و اهل فن است و به میزان اهمیت و ارزشمندی موضوع اهتمام بیشتری و قهرا موجب پیدایش نظریه‌های گوناگون می‌شود و مساله مالکیت نیز این گونه است.

مالکیت، نوعی پیوند میان شخص حقیقی و یا حقوقی با جزء او که تصورفات اصالی آن را در آن موجه می‌سازد

آیت الله رشاد عنوان کرد: بنده تصور می‌کنم مالکیت را به زبان ساده بخواهیم تعریف کنیم باید بگوییم نوعی پیوند میان شخص حقیقی و یا حقوقی با جزء او که تصورفات اصالی آن را در آن موجه می‌سازد؛ یعنی مالکیت رابطه‌ای و پیوندی است که بین انسان به عنوان یک شخص حقیقی و یا حقوقی برقرار می شود با جز خود آن شخص که این نوع پیوند این امکان را فراهم می‌کند که او در آن مِلک و اگر لزوما باید مال باشد بتواند تصرف کند.

لزوما مالِکیت فقط بر مال تعلق نمی‌گیرد

وی اظهار داشت: لزوما مالِکیت فقط بر مال تعلق نمی‌گیرد ممکن است چیزی، مالیَت حتی نداشته باشد، اما مالکیت همچنان باشد، یعنی چیزی مالیت نداشته باشد اما مالکیت به آن تعلق گیرد و یا لااقل چیزی، در زمانی مالیت داشته و ملکیت بر آن تعلق گرفته، آن مالیت را از دست داده و مورد رغبت عقلا نیست، اما همچنان، مالِک، مالِک است و او از مالِکیت ساقط نمی‌شود؛ در واقع مِلکیت است؛ مالیت نیست؛ چنین پیوندی را مالکیت می گوییم و این حالت را مِلکیت می گوییم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: مالکیت اقسام دارد و معمولا مالکیت را به دو قسم تقسیم می کنند؛ بنده می‌پسندم به دلیل تفاوت‌هایی که بین انواع این نوع از پیوند که از آن به مالکیت تعبیر می‌کنیم دست کم مالکیت را به 4 قسم تقسیم کنیم؛ معمولا می‌گویند مالکیت حقیقی و مالکیت اعتباری و غالبا مالکیت را به یک پیوند اعتباری تعبیر و تفسیر می‌کنیم که این دقیق نیست، لزوما مالکیت و همه انواع آن اعتباری نیست؛ ما می‌گوییم نوعی مالکیت حقیقی داریم و آن مالِکیت باری تعالی نسبت به مخلوقاتش است.

وی گفت: خدای متعال مالک همه مخلوقات است؛ منشاء این مالکیت، خالقیت است، چون خدای متعال، خالق مخلوقات است، مالک آنها نیز هست، در واقع در این جا ما به نحوی مالِکیت را با نگاه و رویکرد هستی شناختی تفسیر می‌کنیم؛ از آن جا که ملک‌های مملوک الهی که مالکیت خداوند به آن تعلق می گیرد ناشی از حیث هستی شناختی است چون خدای منان مِلک‌هایی را که مالکانه است خلق کرده و از نیست به هستی آورده است، قهرا مالک آنها نیز هست و این نوع از اشیا و مجموعه هستی ااز آن خدایِ متعال است.

آیت‌الله رشاد افزود: ما در واقع مالکیت و آن پیوندی که بین حق‌تعالی با موجوداتِ ممکن وجود دارد، آن پیوند را براساس اینکه خدای متعال خالق است این پیوند را پیوند مالکیت می‌دانیم و این نوع پیوند چون دقیقا برخاسته از تعلق و نسبتِ هستی شناسانه با ذاتِ باری تعالی است این نوع مالکیت را، مالکیت حقیقی می نامیم چه آن نوع مالکیت از جنس هستی‌شناختی است و بر هستی اشیا و ذات تعلق می‌گیرد.

وی تصریح کرد: نوع دوم را می‌توانیم به مالکیت شبه حقیقی تعبیر کنیم؛ می‌خواهیم بگوییم مالکیت فکری اگر ادعا نکنیم مالکیت حقیقی است مالکیت شبه حقیقی است یعنی فراتر از سطح و حد پیوندی است که اشخاص با اموال و مِلک در حد پیوند اعتباری یا شبه اعتباری و یا فرا اعتباری دارند.

عضو شورای عالی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، بیان کرد: انسان در مالِکیت فکری، چیزی قریب به نوع نقشی که خدای متعال نسبت به ممکنات داشته؛ دارد، یعنی مالکیت فکری به نحوی مخلوق مالک خویش است، مِلک فکری که مالِکیت فکری بر آن تعلق می‌گیرد نوعی مالک او سِمَت خَلقی به او دارد و خالق اثر است و چون مُبدعِ مِلکِ فکری، نفس آدمی است و نفسِ آدمی، نقش خالقیت و نقش ابداع در مِلک فکری دارد؛ اگر بخواهیم احتیاط کنیم می گوییم چیزی شبیه به نسبتی است که علت وجودیِ مِلکِ ممکن در نسبت به این خداوندِ ما سوی الله دارد شبیه آن نسبت به نظر می‌رسد برقرار می شود؛ یعنی وجه کمابیش هستی شناختی دارد رابطه بین مالِک فکری با مِلک فکری‌اش؛ چون که مالکِ فکری، آن ملک فکری را خلق کرده و پدید آورده و او در واقع ملک فکری امتداد وجودیِ مالک خویش است و با مالکیت اعتباری فرق می‌کند؛ این مالکیت اعتباری نمی‌توان گفت و دقیق نیست.

آیت‌الله رشاد اظهار داشت: اگر تعبیر کنیم نسبت به ارتباط اعتباری، پیوند اعتباری نیست، واقعا به اعتبار معتبِر نیست یعنی به رسمیت شناخته شدن و یا حتی اگر به رسمیت نشناسد قانون، به لحاظ هستی شناختی، مِلک فکری چون امتداد وجودی مالک او که خالق اوست قلمداد می‌شود یک پیوند نفس الامری و واقعی وجود دارد یعنی پیوند هستی شناسانه بین مالک فکری و ملک فکری او برقرار است لهاذا ما از این به مالکیت شبه حقیقی تعبیر می‌کنیم تا با مالکیت حقیقی که مالکیت خدای متعال است خلط نشده باشد ولی از آن جهت به جهاتی که شباهت دارد به مالکیت که خدای متعال نسبت به ممکنات دارد از او به مالکیت شبه حقیقی تعبیر می‌کنیم.

وی گفت: به هر حال منشا پیدایش و آن عنصر و امکانی و آن علتی و سببی که پیوند بین مالک فکری با ملک فکری برقرار می‌شود حیث هستی شناختی و آفرینشی دارد؛ آفرینشیِ به اصطلاح ناشی از فعل نرم خالق او، در نتیجه ما مالکیت فکری را اگر به مالکیتی ناشی از پیوندی که بر مالکیت نیز تعبیر کردیم، مالکیت ناشی از فعل نرم شخص؛ هر چند از باب تقلیب و تغلیظ نقش سهم مالک موجود؛ چون ممکن است بگویند آن چه پدید می‌آید که منحصرا دست‌آفریده مالک فکری که مدعی مالکیت فکری آن شی است نیست.

مؤسس و رئیس حوزه‌ی علمیه‌ی‌ امام رضا(ع) عنوان کرد: گاهی بشریت و جامعه‌ای و نسل‌هایی درگیر امری هستند و یا بوده اند و آخر سر آن پرده آخر حلقه نهایی از زنجیره حلقات حلقات پدید آوری این شی و این امر مدعی مالکیت فکری او می شود ولو از باب تقلیب آن حلقه آخر و از باب تغلیظ نقش حلقه آخر نیز می‌گوییم بالاخره او اگر از گردآوری و تجمیع تعاملات و فعالیت فکری و فعل نرم آحاد و یا نسل‌ها توانسته است آن شی را نهایی کند یا امری را نهایی کند که ملک شود و مورد رغبت عقلا و این فرد نیز مالک فکری آن ولو از باب تقلیب و تغلیظ سهم و نقش این حلقه آخر شده ولو با اندک مسامحه می توانیم بگوییم آن وضعیت غایی محصول فعل نرم این حلقه آخر است و او امتداد وجودی این فردی است که امروزه مدعی مالکیت فکری آن شی و یا امر و حق است.

وی بیان کرد: قسم سوم این است مالکیت اعتباری است اشکالی ندارد می گوییم چنان که معروف است در واقع مالکیتی که منشا انتزاع دارد قسم سوم این است، مالکیت اعتباری دارای منشاء انتزاع است، به این معنا که باز به نحوی آن ملک پیوند با عمل مالِک مدعی دارد در واقع ناشی از مالکیت فکری ناشی از فعل نرم شخص بود، این جا این مالکیت ناشی از فعل سخت مالک مدعی مالکیت است.

این استاد عالی حوزه افزود: منتها گاهی فعل سختی بی واسطه کاری را انجام داده است مثلا زمین را آباد کرده و در زمینی دیواری را برافراشته است مستقیما این دیوار آفریده دست اوست و فعل سخت اوست نه فعل نرم او فقط بگوییم کار فکری انجام شده بیش از آن که فکر او سهم داشته باشد دست‌های او در خلق این اثر و شیء سهم دارد و نقش داشته است و یا بالواسطه و بالمباشره و بلاواسطه بلکه گاه بالواسطه احیانا او چیزی را مالک بوده که بلاواسطه و مباشرتا آن چیزی که مملوک اوست دست آفریده این آقای مالک است و مثلا پول شده و پول را در اختیار کسانی قرار داده تا چیزهایی را بیافریند پس بنابراین بالواسطه می‌شود حاصل فعل سخت این مالک به این اعتبار و در هر صورت در مجموع این نوع از مالکیت را ما مالکیت اعتباری تعبیر کنیم در مقابل مالکیت حقیقی و شبه حقیقی است.

آیت الله رشاد خاطرنشان کرد:نوع چهارم از مالکیت، مالکیت اعتباری محض است که در واقع بهره ای از فعل نرم یا سخت مالِک ندارد و این پیوند هیچ تحت تاثیر فعل نرم یا فعل سخت مالک نیست، مثلا وقتی به ارث قهرا چیزی از مورث به وارث منتقل می‌شود به این جا وارث، مالک می‌شود اما نه فعل نرمی از آن سر زده برای خلق این ثروت و این پدیده و این شی و یا هر حقی و هر چیزی که قابل انتقال است از طریق ارث به کسی و وارث و نه تحت تاثیر فعل سخت آن احیانا شی پدید امده این امر و خلق شده و به منصه ظهور نشسته است.

وی بیان کرد: این را می‌توانیم بگوییم اعتباری محض است در واقع با یک اعتباری دارای منشا انتزاع ناشی از فعل سخت فرد داریم و یک اعتباری که به فعل سخت فرد هم نسبتی ندارد و کس دیگری ملکی داشته و فوت کرده و به صورت قهری این فرد وارث بوده و ملک منتقل شده و وارث نقشی در پیدایش این ملک نداشته است این اعتباری محض است و قسم سوم اعتباری محض نیست، اعتباری دارای منشا انتزاع است، به هر حال ناشی ملکیت و مالکیت انتزاع می شود از فعل سختی که از او سر زده است به این تریتیب می توانیم بگوییم 4 نوع و 4 طبقه مالکیت می توانیم قائل شویم.

مؤسس و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی عنوان کرد: نکته مهم دیگر اینکه تاکید کنیم روی اهمیت مالکیت فکری؛ به هر حال چنان که عرض شد مالکیت فکری ناشی از و تحت تاثیر و برآیند فعل نرم مالک است و گفتیم بین نفس مالک و آن ملک، پیوندی برقرار می شود شبیه پیوندی که بین خدای متعال و مخلوقاتش است ذیل این روایت معروف رسول خدا تفاسیری گوناگونی مطرح شده مَن عَرَفَ نَفسَهُ فقَد عَرَفَ رَبَّهُ.

وی گفت: یک جهت این است گفتند نفس آدمی به خدای متعال شباهت دارد؛ خدا شبیه نفس نیست، اما نفس آدمی شبیه خدای متعال است از این جهت که خدای متعال از نیست، هست پدید می آورد و آن چه را خلق می کند از نیست پدید آورنده است؛ در مالکیت فکری نیز به نظر می رسد همین جهت وجود دارد یعنی فکر آدمی که ناشی از نفس و برآیند نفس است نه فعل جسمی وی این شی و امر را که ملک فکری شده به وجود آورده است.

تعبیر مالکیت فکری دقیق تر از تعبیر مالکیت معنوی است

آیت الله رشاد اظهار داشت: از این جهت مالکیت فکری از اهمیت خاصی برخوردار است در این جا گاهی دو تعبیر را به کار می برند گاهی می گویند مالکیت فکری و یا معنوی تعبیر می کنند؛ به نظر می رسد تعبیر مالکیت فکری دقیق تر از تعبیر مالکیت معنوی است، مالکیت معنوی علاوه بر این که از این جهت که معنویت به معانی گوناگون به کار می کرد وقتی او را وصف به مالکیت قرار می دهیم موجب تشویش اذهان می شود انتقال مدعا دشوار می شود به دلیل تکثر تلقی ها و ذهن انسان مشوش می شود به جهات مختلف تا بفهمد منظور از مالکیت، معنوی مالکیت قدسی نیست مالکیت مُلکی است اما به نحو معنوی است و به اشیای غیر محسوس تعلق گرفته است و این اصطلاح در ادبیات سایر ملل و سایر زبان ها رایج نیست و معادل ندارد مالکیت معنوی اما به دیگر زبان ها به مالکیت فکری اطلاق می شود لذا به این دو جهت به نظر می‌رسد تعبیر مالکیت فکری از مالکیت معنوی بهتر است.

وی در ادامه بیان کرد: نکته سوم اینکه مالکیت فکری به اعتبار و در قیاس با انواع مالکیت، به جز مالکیت واقعی و حقیقی مطلق که مالکیت خدای متعال نسبت به مخلوقاتش است از یک ارزش بیشتری برخوردار است و از کارکرد افزون تری یعنی آن چه دست آفریده و دست آورده فکر است معمولا عنصر ارزشمند تری است تا آن که دستاورده و دست پرورده دست است، و آثار مترتب بر ملک فکری بسی کمی و کیفی افزون‌تر و بالاتر است و از جمله اینکه عمدتا عناصر نرم حیات انسان مانند فرهنگ و علم و حتی فناوری دست پرورده و دستاورده فکر آدمی است در واقع مخلوق فکر انسان است و مخلوق فعل سخت انسان؛ و اصولا اگر بنا باشد بین مالکیت اعتباری دارای منشا انتزاعی یا مالکیت فاقد منشا انتزاع مستند به فعل سخت انسانی یا فعل نرم همانند موضوع ارث اگر مقایسه شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: این ها قابل مقایسه نیستند و نقشی که مالکیت فکری و فرآورده‌های فکری آدمی در پیدایش عناصر نرم حیات بشر و امور حیاتی زیست بشر ایفا می کند قابل قیاس نیست اصولا در کفه ترازو قرار بدهیم و مالکیت اعتباری محض یا مالکیت اعتباری دارای منشا انتزاع را در کفه دیگر قرار دهیم اصولا این ها هم وزن نیستند و آن چه تمدن خلق می کند مالکیت فکری است و آن چه فناوری پدید می‌آورد مالکیت فکری است و آن چه نظامات را که جز مولفه های تمدن هستند پدید می آورد این فعالیت فکری است.

وی گفت: آن چه دانش و معرفت را خلق می کند فکر است و علم از جنس فرآورده های فکری است لذا ارزش فوق العاده ای به لحاظ کیفی، مالکیت فکری دارد و البته چه بسا به لحاظ کمی نیز شاید چنین باشد چون در آن مالکیت اعتباری دارای منشا انتزاع، فکر نیز سهم و شرکتی دارد در پیدایش آن اثر و ملک اعتباری و از این جهت ما باید توجه بیشتری به مساله مالکیت فکری داشته باشیم اگر کشور بخواهد ترقی کند پیشرفت کند و بناست تمدنی بنا نهاده شود و اگر بناست جامعه متحول شود و تاریخ بسازیم و در این پیچ تاریخی که در آن قرار داریم و در حال حرکت هستیم پیشرو باشیم و احیانا از سایر ملل جلو بزنیم باید به مالکیت فکری اعتبار بیشتری بدهیم و بیشتر اعتنا کنیم و باید دریغاگو بود و اسف خوان که در جامعه ما و نهادهای ما و مراجع تصمیم گیری ما و در قوای مختلف، قوای سه گانه در محاکم کشور و در مجموعه نهادها و مجموعه متولیان امور و مسئولان آن اعتنایی که باید شود نمی شود.

آیت الله رشاد تاکید کرد: تا زمانی که مالکیت فکری را به رسمیت نشناسیم و حساس نباشیم و اعتبار در خور را قائل نباشیم و در عمل ملتزم نباشیم علمی پیشرفتی نمی‌کند و تمدن اتفاق نمی افتد و فناوری رشد نمی کند و اگر فناور خالق و اگر مبتکر و مبدع و مخترع و دانشمند و اندیشمند مطمن نباشد که حقوق حفظ می شود ما در یک نقطه ای دچار وقفه مطلق یا کندی در روند و رفتار و فرآیندها خواهیم شد و این بزرگترین مانع بر پیشرفت و توسعه و پیدایش تمدن و تحقق تکامل اجتماعی خواهد بود.

وی گفت: لذا توصیه من به مدیران در نقاط و ساحات و مراتب و مراحل گوناگون مدیریت کشور این است که این امر مهم بسیار توجه کنیم و اخیرا قاون خوبی را مجلس تنظیم و تدوین کرده و در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز تلاش هایی است ولی بیش از این باید به این مساله اهتمام کنیم و در پایان فضلای حوزه عرض می کنیم در این موضوع باید کار کنیم مالکیت فکری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است رشته ای باید راه بیفتد رشته مالکیت فکری در حوزه های علمیه باید رواج یابد مسائل مختلف که در پیوند مالکیت فکری هستند پیش بینی شود و فقهای عظام و صاحب رساله و فتوا به این امر توجه بیشتری نمایند.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه‌ی استان تهران اظهار داشت: در اصل مساله مالکیت فکری تردید نکنیم و یا احیانا آن را با مالکیت اعتباری قیاس نکنیم، چرا که اهمیت زیادی دارد و شاید با توجه به آن در بسیاری از شئون و امور جامعه گره‌های کوری گشوده شود.

 

پیام تبریک حضرت آیت الله رشاد به مناسبت پیروزی جبهه مقاومت در درس خارج حوزه علمیه امام رضا علیه السلام
آن‌چه را که در این ایامِ نورانی، به عنوان «فتح‌الفتوح» برای جبهۀ مقاومت رقم خورد، به پیشگاهِ حضرت حجتِ منتظر ـ عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ و به محورِ استوارِ مقاومت، رهبرِ فرزانه‌ی انقلاب، که عمودِ خیمۀ جهاد و استقامت در این عصرند، و به همۀ ارکانِ این جبهه در سراسرِ گیتی، از مسلمان و غیرمسلمان، از شیعه و سنی، از ایران و دیگر دیار، از مردمانِ غربِ آسیا تا آفریقا و اروپا و آمریکای لاتین، تبریک و تهنیت می‌گوییم.
و در این میان، یادِ شهیدانِ والامقامی را گرامی می‌داریم که با نثارِ جانِ خویش، و مجاهدانِ بی‌ادعایی که با تلاش‌های خستگی‌ناپذیرِ خود، بسترِ این فتحِ عظیم را فراهم آوردند؛ در برابرِ ایشان سر تعظیم فرود می‌آوریم.
دشمن، دو سال تمام، قتل‌عام کرد، جنایت کرد، نسل‌کشی را مرتکب شد؛ چنان که تاریخ، نظیرِ آن را به خاطر ندارد. چهار هدفِ اصلی را پی می‌گرفت، اما به هیچ‌یک دست نیافت و سرانجام، ناچار شد ـ همچون جنگِ تحمیلیِ دوازده‌روزه ـ تن به سازش با جبهۀ مقاومت، با نمایندگیِ والای غزه دهد. ناچار شد بپذیرد که فلسطین، واقعیتی است تردیدناپذیر؛ که جبهۀ مقاومت، قدرتی است انکارناشدنی؛ که مجاهدان، پابرجا و پایدارند و خواهند ماند. ناچار شد پشتِ میزِ مذاکره بنشیند، در حالی که در برابرِ او، نشانِ فلسطین می‌درخشد و او ناگزیر است با همان رزمندگانی گفت‌وگو کند که می‌خواست از صفحۀ روزگار محوشان کند؛ و حتی به خواستِ آنان، مذاکره را رو در رو انجام دهد.
آنان، با پشتیبانیِ همه‌جانبۀ آمریکا و حضورِ نمایندگانِ متعدد از آن کشور و دیگر کشورهای منطقه، نتوانستند حتی یکی از برنامه‌های خود را عملی کنند. نه اسرای خویش را آزاد کردند، نه توانستند جریانِ رزمندگانِ قسام را نابود کنند ـ که بلکه ایشان، قدرتمندتر و محبوب‌تر شدند ـ و نه غزه و فلسطین را از جغرافیای سیاسی حذف کردند. و نه با تضعیفِ جریانِ فلسطین، توانستند «طرح شوم صلح ابراهیمی» را به کرسیِ تحقق بنشانند؛ بلکه آن چنان این زمینه از میان رفت که کشورهای پشت‌پرده، دیگر جرئتِ اندیشیدن به آن را نیز ندارند.
خداوند متعال، به دستِ دشمن، کاری کرد که در تاریخِ بشر، بی‌سابقه بود: ملتی مظلوم، این‌سان در دل‌های جهانیان جای گرفت. آمریکا و اسرائیل و دست‌نشاندگانشان می‌خواستند پرچمِ فلسطین و غزه را از صفحه‌ی روزگار محو کنند، اما آن پرچم، جهانگیر شد؛ به مقیاسِ میلیاردها نسخه تکثیر شد و در سراسرِ گیتی به اهتزاز درآمد. آرمانِ فلسطین، آرمانی جهانی شد؛ و مقاومتِ غزه، نمادِ حیات و امید.
مقامِ معظمِ رهبری، در آغازِ عملیاتِ «طوفان الاقصی» فرمودند: «این اتفاق، برای اسرائیل جبران‌ناپذیر است و این آبروی از دست‌رفته، بازنخواهد گشت.» این، تنها بخشی از نتایجِ درخشانِ این صبحِ پیروزی است و باید چشم به آینده داشت تا شکوفه‌های دیگرِ این درختِ برکت را ببینیم.
این پیش‌بینیِ دقیق، که با مددِ امدادهای غیبی همراه بود، از مصادیق «الطافِ خفیۀ الهی» است ـ چنان که در بیانِ حضرت امام خمینی (ره) می‌شنیدیم ـ و باطنی عمیق و نورانی در پسِ خود دارد. این واقعه به همگان اثبات کرد که اگر بایستیم و پایداری کنیم، پیروزیم و هرگز شکست نخواهیم خورد؛ و اگر سستى کنیم، زیان خواهیم دید.
از درخشان‌ترین نکاتِ این رویدادِ عظیم، این بود که در کنارِ مردمِ غزه، تنها شیعیانِ پیروِ مکتبِ اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ایستادند و تنها از ایشان سپاس‌گزاری شد: ایران ایستاد، لبنان ایستاد، یمن ایستاد، عراق ایستاد. در حالی که بسیاری از کشورهای اهلِ سنت، پشتِ پرده در پیِ سازش بودند و حتی دستِ دوستی به سوی دشمن دراز می‌کردند. این شیعیانِ حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) بودند که مردانه در کنارِ مظلومانِ غزه ایستادند و دشمن را به زانو درآوردند. این پیروزی را به همۀ پیروانِ این مکتبِ نورانی، ویژه تبریک می‌گوییم.
اسرائیل، یک موجودیتِ ملی و طبیعی نیست؛ بلکه پادگانی است از غاصبان و مزدورانِ کفر و استکبار، دست‌نشاندگانِ آمریکا و ناتو و صهیونیسم. صهیونیست‌هایی که بسیاری از آنان یهودی نیستند و یهودیانی که صهیونیست نیستند. این جریانِ صهیونیسم است که جوهرِ فکریِ آمریکای امروز را تشکیل داده و در برابرِ مسلمانان ایستاده است. و این صهیونیسم بود که تسلیم شد. روزی که این پادگانِ غصب از جغرافیای سیاسی حذف گردد، آن‌گاه اسرائیل به‌راستی نابود شده است.
سخن پایانی:
پیروزیِ کنونی، طلیعۀ فتح‌الفتوحی بزرگ‌تر است؛ نویدی است برای همۀ آزادگان جهان که حق‌پرستی و مقاومت، سرانجامی نورانی دارد.

استاد محترم حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمین شهرستاني ـ دامت برکاته.

ارتحال صبیه‌ی بزرگوار فقیه و اصولی سترگ، آیت الله العظمی خوئی (قدّس سرّه الشریف)، همسر مؤمنه و متعبّده­ی مرجع مجاهد آیت الله العظمی سیستانی (دام ظلّه) و ام الزوجه‌ی محترمه‌ی حضرت مستطاب عالی را تسلیت عرض می‌کنم.

این بانوی عظیم الشأن عمر ارزشمند خویش را سخاوتمندانه صرف معیّت وجود ذی‌جود مرجع مجاهد شیعه نمود، که بلاریب این همراهی همدلانه سهم و نقش شایانی در صدور خدمات برکت‌آثار معظم له داشته است.

از بارگاه بلند باری برای جناب عالی و دیگر بازماندگان سوگوار، صبر و سلامت و برای آن فقیده­ی سعیده، غفران الاهی و حشر با جده اش حضرت صدّیقه­ی کبری فاطمه­­ی زهرا (سلام الله علیها) مسئلت می­دارم.

علی­ اکبر رشاد

                                                                                     ۱۱، ۸، ۱۴۰۴

 

به گزارش راوبط عمومی مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام سلسله جلسات اخلاقی حوزه علمیه امام رضا(ع) با سخنرانی آیت الله رشاد برگزار شد.

آیت الله علی اکبر رشاد با تبریک میلاد پرنور امام حسن عسکری(ع) به پیشگاه حضرت حجت(عج) و تمامی ارادتمندان خاندان وحی و مسئلت از پروردگار برای توفیق درک عظمت و مقام والای حضرات معصومین(ع)، گفت: از مجرای شناخت این بزرگواران که مجاری فیض و مظاهر اسماء و صفات تو هستند، به سرچشمه‌ی معرفت نائل میشویم، نکاتی را پیرامون آشنایی با معنویت های نوظهور و معنویت های حقیقی بیان فرمودند.

ایشان در سلسه جلسات اخلاق که در حوزه علمیه امام رضا (ع) برگزار شد، فرمودند: در این روزگار، شاهد ظهور جریان‌هایی در پهنه‌ی جهانی هستیم که با عنوان‌های فریبنده‌ای چون «معنویت‌های نوظهور» و «معنویت‌های نوین» پدیدار گشته‌اند. اینان را به حق باید «معنویت‌واره» نامید؛ چرا که از حقیقت معنویت بی‌بهره‌اند و جز شبه‌معنویت نیستند. این فرقه‌ها که شمارشان به ده‌ها هزار می‌رسد، با تکثری آشفته روبرویند و همین کثرت، خود گواهی بر بطلان راه آنان است. نقد این جریانات با دشواری‌های فراوانی همراه است؛ زیرا اولاً دستگاه منسجمی ندارند، ثانیاً سخنانشان مبهم و فاقد منطق روشن است، و ثالثاً استدلالی ارائه نمی‌دهند تا نقد بر آن استوار گردد. اینان غالباً بر مبنای ذوقیات و دریافت‌های خودساخته تکیه می‌کنند و سخن از «انرژی مثبت و منفی» می‌رانند، بی‌آنکه قابلیت نقد منطقی داشته باشند. در مقابل، مکاتبی چون حکمت متعالیه‌ی ملاصدرا، اشراق سهروردی و مشّائیان ابن‌سینا، هرچند استوار و عمیق‌اند، اما به جهت برخورداری از نظام فکری منسجم، قابل نقد و بررسی‌اند.
ایشان ابراز داشتند: برخی از این فرقه‌ها همچون بودیسم، هرچند که تمامی تعالیمشان باطل نیست، اما محور اصلی آموزه‌هایشان «بودا شدن» است که در چارچوب مفاهیمی چون تناسخ و باززایی می‌گنجد. آنان ادعای شریعت ندارند و در مسائل بنیادین هستی‌شناختی – همچون مسئله خدا – سکوت اختیار کرده‌اند. این ابهام و مسئولیت‌گریزی، بستری مناسب برای گسترش آنان فراخته است.
اما معنویت‌واره‌های نوپدید، حتی از چنین ساختار کهنی نیز بی‌بهره‌اند. آثار مکتوب چندانی ندارند و ادبیاتشان شفاهی و ادعایی است. در فضای مجازیِ بی‌قاعده‌ی امروز، این جریانات به سرعت در حال گسترش‌اند و جامعه‌ی بشریِ تشنه‌ی معنا را هدف قرار داده‌اند. اینجاست که حوزه‌ی علمیه با گنجینه‌ی عظیم معارف ناب و ژرف، مسئولیتی خطیر بر عهده دارد و می‌بایست با قوّت تمام به این عرصه وارد گردد.
برای نقد این جریانات، پرسش‌های بنیادینی باید مطرح شود: مبدأ این ادعاها کجاست؟ آنکه می‌گوید «پانزده ساعت در خلوت بنشین و درون بیندیش»، خود این راه را پیموده است؟ آیا نمونه‌ی عینی‌ای از رهروان کامل این مسیر می‌توان یافت؟ در اسلام، هرگاه از معنویت سخن می‌رود، نمونه‌ی مجسّم آن – همچون امیرالمؤمنین علیه‌السلام – پیش چشم است که خود، گواه راستین دعوت خویش‌اند.
از منظر معرفت‌شناختی، این جریانات فاقد بنیادهای نظری مستحکم‌اند. هستی‌شناسی، جهان‌بینی و انسان‌شناسی آنان بر چه اصولی استوار است؟ برخی از آنان به «خداانگاری انسان» گرایش دارند و برخی دیگر، «انسان‌مداری» محض را تبلیغ می‌کنند که در نهایت، انسان را از مقام شامخ خلیفه‌اللهی به مرتبه‌ی حیوانی تنزّل می‌دهد و جامعه را به جنگلی بی‌قانون بدل می‌سازد.

در تحلیل خاستگاه این جریانات، دو منشأ را می‌توان برشمرد:
اول، منشأ توطئه‌آمیز؛ به این معنا که جریاناتی موازی برای مقابله با دین – به ویژه در پی امواج شکوهمند انقلاب اسلامی – طراحی شده‌اند. قدرت‌های استکباری با احساس خطر عمیق، کوشیده‌اند تا معنویت‌های کاذبی را رواج دهند تا جوانان مشتاق را از سرچشمه‌ی زلال وحی منحرف سازند.
دوم، منشأ مثبتِ ناشی از عطش فطری بشر؛ انسان معاصر از زندگی تاریک مادّی خسته شده و در جست‌وجوی پنجره‌ای به سوی نور حقیقت است و متأسفانه به جهت کم‌کاری ما اهل معرفت، ناگزیر به سوی این سراب‌ها روی آورده است.
حضرت آیت الله رشاد: به جوانان غیور و حقیقت‌جو! برای آشنایی بیشتر با ماهیت فریبنده‌ی این جریانات، مطالعه‌ی رساله‌ی «معنای بی‌معنا» را توصیه می‌کنم؛ چرا که معنویتِ بدون خدا، معاد و ملکوت، حقیقتاً «معنویتِ بی‌معنویت» است.
سخن پایانی آنکه ما حوزویان باید بپذیریم که در این عرصه کم‌کار کرده‌ایم. هنگامی که در محفلی بین‌المللی، سخنی ساده از سَریان عشق و محبت در هستی – که همان وحی متجلّی در کلام الله و عترت است – بیان می‌شود و اینچنین دل‌ها را می‌رباید، درمی‌یابیم که جهان چه تشنه‌ی معارف ناب اسلامی است. این فرصت تاریخی را باید غنیمت شمرد و با همّتی بلند، بحرِ بیکران معارف اهل‌بیت علیهم‌السلام را به جان‌های تشنه رساند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: سید حسن نصرالله، جوانمردانه ایستادگی می‌کرد و در دفاع از حق و حقیقت، حُریت خاصی داشت و همه امور را به خدا می‌سپرد.

آیت الله علی اکبر رشاد در گفتگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم با گرامیداشت اولین سالگرد شهادت سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان اظهار داشت: جبهه مقاومت، شخصیت بسیار گرانقدر و ارزشمندی را از دست داد، اما روحیه خود را نباخت و قطعا در نهایت، پیروزی از آن مقاومت و این جبهه مقاوم خواهد بود.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران افزود: پیوند عمیقی میان ایران و لبنان وجود دارد و شهادت سید حسن نصرالله ضایعه دردناکی برای ملت ایران و لبنان و بسیاری از آزادی‌خواهان جهان بود.

وی با اشاره به برخی از ابعاد شخصیتی ایشان بیان کرد: شهید سید حسن نصرالله به لحاظ معرفتی به ولایت فقیه اعتقاد داشتند و از عمق جان از آن سخن می‌گفت و به دفاع می‌پرداخت و شخصیتی ولایت‌مدار بود و این امر تاثیر بسیار زیادی در منش، رفتار و سبک زندگی ایشان داشت.

آیت‌الله رشاد عنوان کرد: تحصیل در حوزه‌های علمیه از ایشان شخصیتی معنوی و معرفتی ساخته بود و ارتباط ایشان با بسیاری از علما و بزرگان حوزه باعث شده بود که به حق از تربیت‌یافتگان این مکتب باشد، به ویژه آشنایی ایشان با شخصیت معنوی و معرفتی و حکیمانه مقام معظم رهبری و مراوده با ایشان باعث شد که در زمینه مقاومت و ایستادگی از معظم له خط معنوی بگیرد.

وی تصریح کرد: سید مقاومت سالها در جبهه جهاد و در میدان حضور داشت و این ممارست از ایشان، شخصیتی مقاوم و استوار و شجاع و در عین حال کسب مراتب معنوی از ایشان، شخصیتی مردمی و خوش خلق و دارای خلق و خوی حسنه ساخته بود.

عضو مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی خاطرنشان کرد: ایشان شخصیتی متفکر و دارای بلوغ سیاسی و نظامی بود و به واسطه بسیاری از ابعاد شخصیتی، در نزد شیعیان و مسلمانان و حتی غیرمسلمانان نیز از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار بود.

وی اظهار داشت: ایشان در عین حال که طلبه و روحانی بود، رزمنده‌ای شجاع در میدان به شمار می‌رفت و سخنان و مواضعی که داشت، ترس فراوانی در جبهه کفر و استکبار به همراه داشت و باعث دلگرمی مردم در جبهه مقاومت می‌شد.

آیت‌الله رشاد گفت: در واقع او عالمی مجاهد بود که در راه آرمان‌های خود در حمایت از مردم مظلوم لبنان و فلسطین و مقابله با اسرائیل جنایتکار در کنار حزب‌الله لبنان و آزادی‌خواهان ایستاد و جنگید و مقاومت کرد و همواره دغدغه آزادی قدس شریف و مردم در بند رژیم صهیونیستی را داشت و در این راه نیز به مقام شهادت رسید.

وی افزود: وجود ایشان، خلاء بزرگی در جبهه مقاومت ایجاد کرد، اما راه او و دیگر شهدای مقاومت ادامه دارد و بسیاری از جوانان، با پیروی از این راه، اجازه نمی‌دهند که علم شهادت و جهاد و مقاومت بر زمین بیفتد.

رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران عنوان کرد: ایشان اگر چه محبوبیتی گسترده در میان آحاد مردم داشت، اما تواضع و خلوص ویژه‌ای داشت و تعابیر ایشان از مقاومت، توام با صداقت و خلوص عمیقی بود و نفوذ کلام عجیب و تاثیرگذاری داشت و با شخصیت معنوی و عرفانی خود، موجب آرامش قلوب مردم و مبارزین و مجاهدین در جبهه مقاومت می‌شد.

وی بیان کرد: شهید سید حسن نصرالله مجاهدی مومن و شخصیتی جامع به لحاظ ویژگی‌های اخلاقی و انسانی بود و هیچ‌گاه در میدان نبرد و چه در تعامل با مردم و اطرافیان، گرفتار غرور نشد و همه امور را به خدا می‌سپرد و در معنای واقعی «أَشِدَّاء عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَاء بَیْنَهُمْ» بود.

آیت الله رشاد تصریح کرد: ایشان با همه مشغله‌هایی که داشت اهل مطالعه و علم بودو علاقه داشت در زمینه های معنوی و معرفتی با تولید محتوا و انتقال آن در میان حزب الله لبنان و رزمندگان، قدم های بزرگی در تربیت روحی و معنوی و عرفانی بردارد.

وی افزود: ایشان همچنان دغدغه اصلی اش معنویت و معرفت بود و ابراز نگرانی و خلا از این حیث داشت می‌گفت من فردی جهادی و سیاسی هستم و عمده اوقات من صرف امور جهاد و سیاسی می‌شود نمی توانم به این جهات معنوی و معرفتی برسم و در واقع اعلام نیاز می کرد و ابراز حاجت و درخواست کمک داشت تا بتوانیم امداد کنیم و ما نیز درصدد بودیم محتوا تولید کنیم.

وی گفت: ایشان به جهاد به مثابه یک عنصر مهم تمدن‌ساز می‌نگریست و جوانمردانه ایستادگی می‌کرد و در دفاع از حق و حقیقت، حریت خاصی داشت و هیچ گاه از مرگ نهراسید، و از این رو در آغوش شهادت، آرام گرفت.

وی خاطرنشان کرد: با شهادت او، مکتب سید حسن نصرالله، فراموش شدنی نیست و مجاهدان جان بر کف و ایثارگر دست از جهاد و مبارزه نخواهند کشید، همانطور که امروز ندای مقابله با رژیم صهیونیستی و حمایت از مردم مظلوم غزه و فلسطین و لبنان در جهان طنین انداز شده به برکت همین خون‌های به ناحق ریخته شده است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌ اسلامی اظهار داشت: ایشان ارادت خاصی به مکتب سید الشهدا داشت و او مرگی را به غیر از شهادت زیبنده نمی دانست و در ان شرایط جنگی زندگی در لبنان و شهادت در کنار هوطنانش را ترجیح داد و اهل عمل بود و حب و بغض او خدایی بود.

به گزارش روابط عمومی مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام، محفل درس اخلاق این حوزه مبارکه، میزبان جان‌های تشنه‌ای بود که در محضر حضرت آیت‌الله رشاد، جرعه‌هایی از زلال معرفت نوشیدند.

آغازین سخنان ایشان، بر تمایزی ژرف و بنیادین میان صوفیان و عرفای حقیقی تأکید داشت؛ تمایزی که بزرگان حکمت و عرفان، به‌ویژه ملاصدرای شیرازی، صفحاتی گران‌بها را به تبیین آن اختصاص داده‌اند. آن حکیم الهی، توفیق یافت تا قرآن، برهان و عرفان را در کوره‌ای واحد بگدازد و حکمت متعالیه را چون گوهری بی‌همتا به عالم معرفت تقدیم نماید.

در این مسیر پرفروغ اخلاق، چراغ راه ما، سیره‌ی تابناک حضرت امام خمینی (ره) است که خود، پرورده‌ی مکتبی استوار بر قرآن و عترت بود و عرفانی ناب را در آمیختگی با شریعت حقه به نمایش نهاد.

صوفیان، با همه‌ی ظاهر فریبنده‌ای که دارند، در ورای این پرده، انحرافاتی ژرف در فکر و عمل و نظر به همراه آورده‌اند. آنان در بسیاری از موارد، پا را از دایره‌ی شریعت بیرون نهاده و به نام تصوف، به ریاضت‌های نامشروع و بی‌ضابطه روی آورده‌اند. حال آنکه فقه، استنباط دقیق و روشمند احکام شریعت است و هرگز مدعی مصونیت از خطا در این مسیر پرپیچ‌وخم نیستیم. اما باید دانست که ریاضت مشروع، در دل تعالیم اسلام جایگاهی رفیع دارد؛ همان‌گونه که روزه در گرمای سوزان تابستان، جان را می‌سوزاند، اما روح را صیقل می‌دهد و به ملکوت نزدیک می‌سازد.

از میان فرقه‌های صوفیه، گروهی با نام «ملامتیه» به چنان انحطاطی گراییده‌اند که اعمال خلاف اخلاق را آشکارا انجام می‌دهند تا مورد سرزنش مردمان قرار گیرند! رویکردی که با کرامت انسانی و اهداف عالیۀ شرع مقدس، هیچ‌گونه سنخیتی ندارد.

قرآن کریم، با قاطعیتی بی‌مانند، روش رهبانیت ساختگی مسیحیان را – که بدعتی نابجا بود – مردود می‌شمارد. در لابه‌لای آیات الهی، هرچند نامی از فرقه‌های گمراه به صراحت برده نشده، اما اصول و ارزش‌هایی ناب تبیین گردیده که محکی استوار برای سنجش هر جماعت و مسلکی می‌باشد. در برابر، روایات فراوانی از پیامبر مکرم اسلام (ص) و ائمه‌ی هدی (علیهم‌السلام) به دست ما رسیده که به روشنی از ظهور فرقه‌های گمراه در آینده خبر داده‌اند. چنان که رسول خدا (ص) فرمودند: “به‌زودی گروهی پدیدار می‌شوند که به گرایش‌هایی خاص دل می‌بندند و خود را صوفی می‌نامند؛ آنان از ما نیستند.”

همچنین، تاریخ زندگی حضرات معصومین (ع)، به‌ویژه امیرالمؤمنین علی (ع)، گواه برخوردهای قاطع ایشان با غالیان و مدعیان دروغینی است که پس از اتمام حجت و هدایت‌گری‌های بسیار، در نهایت، برای حفظ کیان اسلام، فرمان مقابله با آنان صادر گردید.

و اکنون در این عصر، شاهد طلوع «عرفان‌های نوظهور» و انحرافی‌ای هستیم که پروژه‌هایی همچون «معنویت و عقلانیت» را تبلیغ می‌کنند؛ طرح‌هایی که نقدهای دقیق و بی‌پرده‌ی عالمان ربانی و اهل معرفت، سستی بنیان‌های آن را آشکار ساخته است.

آیین آغازین سال تحصیلی 404 – 405 حوزه علمیه امام رضا(ع) با حضور و سخنرانی آیت الله علی اکبر رشاد برگزار شد.

در ابتدای این آیین معنوی، آیت الله رشاد تولیت مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام از آغاز سال تحصیلی برای طلاب به عنوان عید علم یاد کرد و گفت: خداوند را شاکریم که توفیق درک دوباره سال تحصیلی و حضور در محفل و جشن سال تحصیلی و عید علم را به ما عنایت نمود، بنده به طور خاص شاکر خداوند هستم و قریب به نیم قرن هست که در خدمت حوزه هستم.
وی سخنرانی خود را در سه محور سلوک مدیریتی، سلوک معنوی و سلوک علمی آغاز کرد و گفت: ما در زمینه سلوک مدیریتی باید به سنت های دیرینی برگردیم که طی قرون، در نحوه اداره حوزه ها تجربه شده و در آن سبک و سیاق و سلوک، بزرگان ما تربیت شده اند، به نظر ما حوزه به سرعت دارد از آن سبک و سیاق قدیمی فاصله میگیرد، حوزه را باید همه با هم اداره کنند و نباید به دو یا سه بخش تقسیم شود، عده ای حوزه را اداره کنند و عده ای فقط حضور داشته باشند.

وی افزود: ما باید بتوانیم جلوی این سیلاب و طوفانی که گریبان گیر حوزه نیز شده کاری کنیم و همچون غریقی که در این امواج سرگردان است تخته پاره ای پیدا کرده و در امان بمانیم. باید برای ارکان کنشگر حوزه نقش تعریف کنیم.

وی با اشاره به کتاب علمی آموزشی پروش مآل، ارکان کنشگر حوزه را به پنج گروه تقسیم کرد و تصریح داشت: مجموعه حوزه دارای سه قسم رکن است: 1. رکن کنشگر 2. رکن سخت افزار 3. رکن نرم افزار که قسمت اول آن داری پنج گروه است: 1. مدیران 2. مدرسان 3. طلاب 4. کارکنان 5.خادمان، حرف اول را هم همین جمع می زنند. برنامه و در و دیوار و ساختمان و … حوزه را اداره نمی کنند، از مراجع عظام گرفته تا خادم های حوزه ها، نقش همه عناصر مهم است، باید نقش این ارکان تعریف شود.
وی مدیران حوزه ها راهبران میدانی دانست و افزود: مدیران پدران معنوی و مربیان با عمل هستند. قرآن نقش والدین را در کنار توحید قرار می دهد، وقتی می گویم مدیران پدر هستند یعنی همین که با لطافت و مهربانانه برخورد کنند و از آن طرف هم طلاب باید مانند فرزند با مدیران رفتار کنند. میدانی بودن هم از این لحاظ است که مدیران در کف کار هستند و با عملشان طلاب را تربیت می کنند. گروه دوم مدرسان هستند. مدرسان به ویژه استادان، هادی معلمان در علم و مربیان در عمل طلاب هستند، گروه سوم: طلاب باید بازوان عملی مدیران و یاوران علمی معلمان و مدرسان باشند. همه این گروه ها برای این هستند که طلبه رشد پیدا کند، طلبه پرورش پیدا کند، رشد علمی، رشد تهذیبی.
رییس مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام با تصریح اینکه اگر مدیر یا استاد یا سایر ارکان یک مدرسه علمیه وظیفه خود را به خوبی انجام ندادند تکلیف از طلاب ساقط نمیشود ادامه داد: بر فرض که مدیر استاد کارمند و خادم حوزه وظایف خود را انجام ندادند یا نتوانستند، شما طلاب چه برنامه ای برای آینده خودتان دارید، لذا طلاب بازوان مدیران در اداره، در جلسه درس و کارهای علمی و تربیتی یاران مدرسان و استادان باید باشند. بقیه گروه ها مثل کارشناسان و کارمندان و خادمان، باید بستر ساز باشند و طلبه ها باید برای رشد خویش نقش اصلی را ایفا کنند. بعد از تعیین نقش باید تقسیم کار شود، مدیران متولی اصلی هستند، اساتید باید اجرای هدایت تحصیلی را بر عهده بگیرند و این از وظایف اساتید هادی است، مشاوره فردی، اخلاقی و معنوی بدهند، و دیگر اساتید نقش اولشان فعال کردن معرفت طلاب است.
استاد رشاد با بیان اینکه در سنجش اگر از چند شیوه استفاده شود در جمع بندی عادلانه برخورد میشود تصریح داشت: باید با پیاده سازی سبک سامرایی فضای درسی را تغییر داد. در جلسه درس باید مشارکت صورت پذیرد، از شیوه های گوناگون تدریس استفاده شود، از شیوه های گوناگون سنجش استفاده شود، سنجش به صورت مستمر صورت پذیرد. چرا از بین این همه طلبه که وارد حوزه می شوند ده پانزده نفر بیشتر مجتهد بیرون نمی آید؟ گاهی مشکل در سبک ارائه است گاهی در سبک تدرس و تحصیل و مطالعه است، به هر حال طلبه باید نقش آفرین باشد.

وی با اشاره به ویژگی های بیست و دو گانه برای سبک سامرایی که در کتاب پروش مآل آمده است گفت: این ویژگی ها را باید اساتید ملاحظه و آنها را در کلاس درس اجراء کنند تا طلاب در درس اشکال کنند، نقد کنند، به چالش بکشند، این سبک را احیاء کنیم. طلاب می توانند کانون های مدارس را اداره کرده و دبیر این کانون ها شوند، طلبه ها را وارد برنامه ها کنید تا نقشی ایفا کنند و گوشه ای از کار را دست بگیرند، از طلبه بر می آید و بهتر است که وارد شود. مثلا در سخنرانی ها، در اداره کارهای حوزه، در کانون ها، در اجرای برنامه ها و …
یکی دیگر از کارهایی که باید راه اندازی شود، ارزیابی متقاطع است، طلبه ها مدیران را ارزیابی کنند تا احساس مسئولیت کنند، باید در پرداخت شهریه به طلاب نسبت به فعالیت هایی که انجام می دهند مثل تقریرنویسی و … امتیازات تمایزی قائل شویم.

وی در خصوص سلوک معنوی طلاب همچنین گفت: حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند: در حوزه اگر تهذیب نباشد علم به تنهایی کارآمد نخواهد بود. جه بسا افرادی در حوزه بودند که سطوح را هم به پایان نرساندند ولی مهذب و عامل بودند لذا منشاء تاثیرات فراوانی بودند. مسئله ما مسئله معنویت و اخلاق است. نکته دیگر اینکه سحرها یک سحر خیزی دسته جمعی داشته باشیم و در بخشی از این سحرخیزی یک ارتباطی هم داشته باشیم و در حد بیست دقیقه دعایی با هم بخوانیم، سحرها بسیار مهم است، بارش های علمی در این موقع از شبانه روز بیشتر است، مرحوم آیت الله حسن زاده فرمودند: من اگر شب خوبی نداشته باشم، روز خوبی ندارم، در دعای ابوحمزه امام سجاد علیه السلام یازده مانع که چرا توفیق ندارم را می شمارد. خودمان را در آخر وقت محاسبه کنیم و آرام آرام دستور العمل ها را انجام دهیم.
وی در پایان گفت: باید در مدارس شیوه های آموزشی متنوع و مخاطب محور را اجراء کنیم. شهید صدر محصول نابغه خودش بود و شهید مطهری محصول تلاش خودش بود و در کنار تلاش خود تهذیب نفس هم داشتند و لذا می بینیم که چقدر تاثیر گذار هستند. هر چه تلاش داریم به کار بگیریم تا موحد باشیم، توحید افعالی اگر باشد فانی در خداوند میشویم، همه چیز را در ید اختیار خداوند بدانیم و اگر نگاه عرفانی داشته باشیم همه کاره خداوند است، توحید هم بدون ولایت خواب و خیال است، در حدیث طلایی و قدسی سلسله الذهب آمده است به شرطها و شروطها، اهل بیت و الان بیش از همه در محضر حضرت حجت هستیم و آن اینکه آیا با فرمانده ارتباطی داریم یا نه؟ تقدیر و قدرشناسی از کسانیکه برای شما زحمت می کشند انجام دهیم و قدر آنها را بدانیم، خلاف مروت و مردانگی است که قدر زحمات آنان را ندانیم.

تأکید بر هویت طلبگی و هشدار نسبت به آفت مدرک‌گرایی

به گزارش روابط عمومی مجموعه حوزوی امام رضا علیه السلام، مراسم باشکوه آئین آغازین سال تحصیلی حوزه های علمیه استان تهران همزمان با عید علم، با حضور گسترده مسئولان، مدیران، اساتید و طلاب، در حرم مطهر حضرت امام خمینی (ره) برگزار شد.

حضرت آیت الله رشاد ضمن تقدیر از مدیران، اساتید و طلاب علی الخصوص مدیریت محترم حوزه های علمیه استان به جهت تشکیل این گردهمایی، بر عزم جدی جامعه حوزوی برای تداوم مسیر امام راحل (ره) و تعقیب رهنمودهای ایشان تأکید نمودند. حضرت آیت الله رشاد، ادامه این مسیر را در اطاعت از خلف صالح امام و بهره‌گیری از آموزه‌های اهل بیت عصمت و طهارت (ع) دانستند.

بررسی دستاوردهای چهار دهه اخیر حوزه
ایشان با اشاره به قرارگیری حوزه‌های علمیه در «فرآیندی پویا از تحول و تکامل معنوی و علمی»، دستاوردهای چهار تا پنج دهه اخیر را از حیث «ساماندهی ساختاری»، «نظام‌بخشی به امور»، «تحول در آموزش و تهذیب»، «تعمیق ارتباط با جامعه»، «مهارت‌آموزی و مهارت افزایی» و «تأثیرگذاری بر نسل جوان»، قابل مقایسه با ادوار گذشته، حتی بازه‌های چهارصدساله، عنوان کرد.

هشدار درباره ابرتهدید «زوال هویت حوزوی»
رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران در ادامه، خطاب به طلاب، محور اصلی سخن خود را «تبیین یک ابرتهدید» خواند و از آن به «تهدید زوال هویت و گم‌گشتگی هویتی» تعبیر کرد. وی با بیان اینکه اگرچه پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی کسب شده، اما فرصت‌هایی نیز از دست رفته است، هشدار داد: «تهدید اصلی، زوال هویت حوزوی در بین طلاب می¬باشد.»

نقد الگوهای دانشگاهی وارداتی و آفت مدرک‌زدگی

آیت الله رشاد با ابراز نگرانی از نفوذ آسیب‌های نظام‌های آموزشی وارداتی، افزودند: حوزه‌های علمیه «کهن‌ترین و پرتاریخ‌ترین نهاد علمی زنده دنیا» دانست.
ایشان افزودند «مدرک‌داشتن» امری مطلوب، اما «مدرک‌زدگی» آفتی بزرگ محسوب می¬شود. همچنین، درج عبارت «معادل» روی مدارک حوزوی عملی «اسف‌بار» و نشان‌دهنده‌ی «خودباختگی» در برابر دیگر نهادها عنوان شد. هدایت طلاب به سمت اشتغال‌های خارج از نهاد حوزوی تا جایی که در عمل از این نهاد مقدس خارج می‌شوند از دیگر آفات حوزه می¬باشد. همچنین پدیده «دوزیستی» و «حجت‌الاسلام‌های کت و شلواری» به عنوان یکی از «آفات تهذیبی» مورد انتقاد قرار گرفت و بر این نکته تأکید شد که یک طلبه حتی بدون لباس حوزوی نیز باید از سیمای ظاهری، رفتار و گفتارش، هویت طلبگی او نمایان باشد.

تفاوت ذاتی حوزه و سایر نهادهای علمی: تربیت به جای صرف علم‌آموزی
همچنین از وجوه تمایز بنیادین حوزه با سایر نهادهای علمی، «مادام‌العمر بودن هویت طلبگی» و «عدم گسست از تحصیل» ذکر شد. حضور در عرصه‌های خدمت‌رسانی، مشروط به «حفظ پیوند با تحصیل» و «توأمان بودن با تربیت و تهذیب» دانسته شد و بر ضرورت «حضوری بودن» و «بهره‌گیری از محضر استاد» تأکید گردید.
هدف غایی حوزه «تربیت انسان» معرفی شد که تنها در سایه «ذوب شدن نفس شاگرد در وجود استاد» و الگوگیری از «سیره، سبک زندگی و منش» او محقق می‌شود.

هویت طلبگی و اهمیت نمادهای ظاهری
آیت الله رشاد با بیان اینکه «هویت طلبگی با لباس آن عجین شده است»، پوشش حوزوی را یک «مولفه دینی و هویت‌ساز» خواند و وفاداری به این لباس را نشانه پایبندی به سنت پیامبر (ص) و اصالت ایرانی-اسلامی برشمرد. ضمن اشاره به «خوش‌پوشی»، «نظافت» و «آراستگی» به عنوان وظایف طلبگی، از پیروی مدل‌های متظاهرانه و خارج از شأن طلبه نهی نمودند.
در پایان آیت الله رشاد، ضمن تقدیر از خدمات ارزنده حضرت آیت الله شب‌زنده‌دار، به «تأسیس دفتر فقه معاصر» اشاره و افزودند بیش از صد استاد تقاضای تدریس این دروس را داشتند که این اقدام، گامی بلند در جهت پاسخگویی به نیازهای زمانه و تعمیق پژوهش‌های حوزوی است.