استاد علی اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی شامگاه پنجشنبه در همایش ملی فلسفه معنویت با تأکید بر آراء علامه حسن زاده آملی طی سخنانی اظهار کرد: علامه حسن زاده آملی میراث دار جامع علوم اصیل شیعی بود اما زمانه او را به درستی نشناخت و در آینده عظمت او شناخته خواهد شد. علامه در همه حوزه های حکمت و معرفت سرآمد بود، عظمت و جامعیت ایشان حقا مثال زدنی است و جزو نوادر تاریخ شیعه به حساب می آید.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: دغدغه های آیت الله حسن زاده آملی به اشکال مختلف قابل ملاحظه و شناخت است. من هم کم و بیش با ایشان اُنس داشتم. با حوزه شعر ایشان اُنس ویژه دارم. در مقطعی بنا را گذاشته بودم درباره شعرای حکیم و فقیه تحقیق و تصحیح کرده و مجموعه ای را منتشر کنیم. آن زمان، دیوان شیخ هادی سبزواری را کار کردم. دیوان امام را سرپرستی کردم و تدوین شد. از جمله روی دیوان علامه حسن زاده آملی کار کردم از جمله منظومه «دفتر دل» با ۱۴۰۰ بیت که خود یک دوره عرفان است در محضر ایشان تصحیح کرده و برای انتشار به دانشگاه تهران برای چاپ دادیم که متأسفانه مفقود شد و از دسترس خارج گردید.
وی افزود: یکی از شیوه های فهم دغدغه های یک فرد یا مکتب این است که کلمات کلیدی در آثار آن فرد را جستجو کنیم. همین قاعده را که روی قرآن پیاده کنیم، مجموعه نام ها نشان می دهد که این کتاب آسمانی روی چه مسائلی اهتمام دارد.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه مطالب پرتکرار در آثار فرد را شیوه دیگر برای کشف دغدغه صاحب اثر دانست و گفت: «شب» و «شیدائی» به وفور در آثار علامه حسن زاده آملی دیده می‌شود. بخش معظمی از مضامین، ابیات و اشعار ایشان حکایت از این دارد که اُنس فراوانی با شب دارد. اشعار فراوانی در وصف شب دارد.
وی «عشق» را دیگر واژه پرتکرار در دیوان علامه حسن زاده آملی دانست و گفت: یک سوم یا یک چهارم از غزلیات ایشان مملو از واژه «عشق» و مفردات و مشتقات آن است.
استاد رشاد، «دل» را دیگر واژه پرتکرار در اشعار آیت الله حسن زاده آملی دانست و بیان کرد: اندک شماری از غزل ها، قصیده ها و مثنوی های علامه است که یک یا سه بار واژه «دل» را به کار نبرده باشد.
وی گفت: دیوان علامه حسن زاده آملی می تواند منبع درسی عرفان باشد. اگر برخی از آثار را به درس و بحث بیاوریم کم از منابع درسی رایج نیست بلکه فراتر و مهمتر از آنهاست. معتقدم همین مثنوی «دفتر دل» هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی بالابلند است و جای تدریس و مطالعه دارد.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: از علامه حسن زاده آملی می توان به مثابه یک «قلب شناس» بزرگ نام برد چراکه قلب گرانیگاه معرفت و معنویت است.
وی عنوان کرد: در تحقیقات صورت گرفته، ۱۷۲۸ سرعنوان راجع به قلب در منابع روایی ما بدست آمد. در این مجموعه ۶۰۷ وصف و حالت راجع به قلب آمده است.