آیین بازگشایی از نمایشگاه و فروشگاه کتاب اندیشه و رونمایی از نشر راه نشان و پایگاه اطلاع رسانی و فروش آثار سازمان انتشارات پژوهشگاه عصر دوشنبه 14 اسفندماه 1402 با حضور آیت الله رشاد در تهران برگزار شد.
متن سخنرانی آیت الله رشاد در این آیین به شرح ذیل است:
زبان و ذهن در پیوند با همدیگر هستند؛ اصولاً زبان و ذهن دو روی یک سکه و در واقع به تعبیر ضرب المثل عرب‌ها وجهین دو روی سکه قلمداد می شوند. یعنی ذهن و زبان از هم جدا نیستند. زبان صرفاً حرف زدن نیست! زبان فکر است، زبان ذهن است. برای همین در تعریف سنتی از انسان گفته می شود: الانسان حیوانُ الناطق، ناطق یعنی سخن می گوید. یعنی متفکر است. هر دو درست است. یا این یا آن نیست. بلکه نطق و فکر، ذهن و زبان یک چیز واحد هستند و اگر احیاناً گفته می شود انسان، ناطق است یعنی هم فکر می‌کند و هم زبان دارد و این خصوصیت انسان است، مقوّم انسان است.
این ارزش فکر و اندیشه و ذهن و زبان و قلم در مکتب ماست و چیزی فراتر از این نیست و لذا اولین آیاتی که نازل شد قسم خورده شد به قلم. اولین چیزی که خداوند متعال می فرمایند قبل از خلقت به انسان آموختم زبان است: علمه البیان، به اندازه خلق الانسان ارزش دارد. همانطور که خلق الانسان معجزه خداست که موجودی مثل انسان را خلق کرد خداوند متعال به این انسان بیان و زبان داده است. زبان اعجاز خدا هم هست چون قرآن اعجاز خدا و معجزه ای برای پیامبر است و پیامبر برای اثبات اینکه متصل به خداوند است از قرآن به عنوان معجزه یاد می کند. قرآن کریم اعجاز است معجزه پیامبر اعظم است. حضرات معصوم، ائمه و ابوالائمه حضرت امیر(ع) هم که نهج البلاغه اش مختصری از تراوشات زبانی و ذهنی آن بزرگوار بوده و معلوم نیست چقدر از بیانات ایشان است که به ما رسیده و چند ده برابر از کلمات امیرالمومنین را در تاریخ از بین برده اند، هوش و ذکاوت سید رضی(ره) بوده.ایشان چه شخصیتی بوده که کلمات ایشان را جمع کرده و اسم آن را نهج البلاغه گذاشته است؛ یعنی راه بلاغت، واقعا نیاز به هوش و ذکاوت دارد که چه نامی روی این کتاب بگذارد و در نهایت این کتاب اخ القرآن لقب گرفت! و معجزه تاریخ شناخته شد.
نهج البلاغه بسیاری از غیر مسلمان ها را مسلمان و یا غیر شیعه را شیعه کرده است! معلوم نیست به جز قرآن، اثر، نشان و اعجاز دیگری چنین کاری انجام داده باشد.امیرالمومنین که خود معجزه پیامبر اعظم هستند، اعجاز ایشان، لسان و زیبایی‌های کلامی و مفاهیم عمیق و ژرف و عظیمی است که در کلمات ایشان نهفته است.
انشالله که خداوند متعال توفیق بدهد ما طلبه‌ها و خادمین فرهنگ و امثال نهادهای درگیر همچون پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی که یکی از نهادهای خدمتگذار به فرهنگ و فکر کشور و خانه اندیشمندان و نخبگان قلمداد می‌شود، بتوانیم اقلی از رسالت سنگینی که بر دوش داریم را در این مسیر ادا کنیم.
البته مسئولین هم باید سعی و کوشش کنند. این مسیر تدبیر لازم دارد. یک کار اساسی باید انجام شود. خطر دوسویه‌ی از میان رفتن کتاب، در کمین است. ممکن است روزی این اتفاق بیفتد که کتاب به طور کامل از زندگی بشر خارج و محو بشود و روی مقابل آن که یک جایگزین لغزنده و شناور و خطرناکی است جایگزین شود. هم شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف است به این امر بپردازد هم نهادهای مدیریتی و اجرایی کشور باید فکر اساسی کنند.
من به شکل جدی ندیدم معضلی که در عرصه کتابخوانی قرار گرفته به شکل جدی پیش روی شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا دیگر دستگاه‌هایی که ذی ربط به این مسئله هستند بوده باشد. دستگاه مدیریتی و اجرایی که درگیر فرهنگ هستند باید تدبیر اساسی بیندیشند و کار آینده پژوهانه، آینده نگرانه و آینده پردازانه در این حوزه لازم است؛ یا باید ابزار مطالعه را حفظ کرد، یا باید جایگزین مناسبی برایش ساخت یا اگر آن جایگزینی که در دنیا در این زمینه غلبه می‌کند را مدیریت کرد. کشور نیاز به سرمایه گذاری اساسی روی این مساله دارد. البته در حدی که مطلع هستم باید انصاف داد که وزارت ارشاد فعلی کارهای خوبی در خصوص تامین کاغذ انجام داده است و در کارهایی از قبیل توسعه تولید کاغذ و کمابیش بومی کردن و ایرانی کردن تولید کاغذ قدم‌های خوبی برداشته شده است. وجه سخت افزاری این مقوله را وزارت ارشاد و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط پیگیر هستند ولی در بحث نرم‌افزاری، محتوا و آن چیزی که بر صفحات کاغذ باید نقش ببندد انشالله اهتمام بیشتری بشود و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید عنایت لازم را داشته باشند.