آیت‌الله علی اکبر رشاد رییس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رییس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران در پنجمین اجلاس ملی کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره و نخستین اجلاس سرآمدان آموزشی کشور که تیرماه جاری در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، ضمن تهنیت اعیان و اعیاد و تقدیر از مجموعه عزیزانی که حمایت و هدایت خود را نسبت به برپایی این محفل معنوی و معرفتی دریغ ندانستند گفت: بنده بحثی را در اولین اجلاسیه کرسی‌های موفق در همین دانشگاه زمانی عرض کردم که فشرده‌ای بود از تاملی که مقارن با صدور فرمان زعیم حکیم امت و رهبر معظم انقلاب ارائه شده بود زمانی که این پیام در پاسخ به نامه جمعی از فضلای فرهیخته حوزه صادر شد در شانزدهم بهمن ماه سال ۱۳۸۱ که بنده در مکه مشرف بودم مصاحبه‌ای انجام شد و چهل‌وپنج آسیب در مسیر نهضت نرم‌افزاری و تولید علم در هفت طبقه و دسته عرض شد و خیلی هم در رسانه‌ها بازخورد داشت.
وی افزود: این نکات در کتابی که اخیرا با عنوان فلسفه علم دینی از بنده منتشر شده به عنوان پیوست در کتاب مذکور آورده شده است. امروز قرار است متممی بر آن آسیب‌ها و چالش‌ها عرض شود گرچه فهرستی مفصل است و ناظر به وجه مدیریتی چالش‌ها و آسیب‌های است که در حوزه مدیریت علم وجود دارد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: پیشاپیش عرض می‌کنم که ما پشرفت‌های شگرف و ژرفی را طی این چهل و چند سال در حوزه‌های گوناگون معرفت و علم تجربه کرده‌ایم که در حوزه فناوری تحقیقات و پژوهش‌های گوناگون هرگز آنها نادیده گرفته نخواهند شد و قطعاً یک جهش علمی در کشور ما رخ داده است. آن پدیده‌ها و رویدادهای علمی که این چهل و چند سال رخ دادهُ دست کم باید گفت ده‌ها دانش جدید که بی پیشینه در جهان است در ایران تاسیس شده است.
آیت‌الله رشاد تصریح کرد: بنده بحثی را در مجلس آغازین کنگره آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی تحت عنوان نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی تحت عنوان گزارش به تاریخ عرض کردم. موضوع آن کنگره گزارش به تاریخ بود که ما در تاریخ چه کرده‌ایم و عرض شد که ما و نسل ما برای آینده چه کرده است. بدرستی از علوم جدید که پیشینه‌ای در جهان ندارد و یا اگر پیشینه‌ای دارد بر مبنای حکمت اسلامی و معرفت دینی و معارف بومی خودمان است در ایران تاسیس شده و در حوزه‌های گوناگون و فراوانی است که البته زمان خواهد برد تا در عصر جدید جایگاه خود را بیابد.
وی ادامه داد: این دانش‌ها در این روزگار به وجود آمده و باید حوصله کرد تا این دانش‌های نوپا به ثمر بنشینند. بنده این را معتقدم که پیشرفت زیادی اتفاق افتاده و پیشبرد آن نیاز به آسیب‌شناسی و مراقبت ویژه دارد تا جهت‌گیری آن به سوی درست خود باشد و با این نگاه باید پاره‌ای از مشکلات و آسیب‌ها و چالش‌هایی که با آن مواجه هستیم را عرض کرد.
آیت‌الله رشاد ضمن تاکید بر وجود کاستی‌های و روبرویی با آنها و همچنین اقتضای بایستیی‌هایی که دارد گفت: بنده در مقام کاستی‌ها و بایستیی‌های مدیریتی تولید و توسعه علوم انسانی قرار دارم و برخی از این کاستی‌ها را اشاره خواهم کرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در خیلی از حوزه‌ها دانش‌های جدیدی تاسیس شده است و یکی از آن حوزه‌ها تاسیس فلسفه‌های مضاف به علوم و امور فراوان است که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ما مشغول به کار افزون بر هفتاد نوع فلسفه مضاف هستیم که فهرست مشخصی نیز دارد.
وی افزود: شاید چیزی حدود ۲۰۰ عنوان کتاب در همین حوزه منتشر شده و با این حال بنده می‌خواهم عرض کنم که نیاز به کار در این حوزه و کار اجتهادی در حوزه تولید مبانی علوم انسانی به چشم می‌خورد و معتقد هستم که به اندازه کفایت مبانی علوم انسانی اسلامی کاویده نشده است و همچنان باید این کار ادامه داشته باشد تا جایی که به تولید جهان اندیشه‌ای نو و معادل آن پارادایم بدل بشود.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: نکته اول تولید پارادایم جدید است. باید پارادایم جدیدی از علوم انسانی اسلامی داشته باشیم و در آن صورت است که علوم یک پارچه از این موضوع تولید می‌شود. تحول در هر علمی با تحول در مبانی آن علم صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: نکته دوم و مهم دیگر در این بحث حوزه منطق و روش شناسی است. تا زمانی که ما روش را تغییر نداده و آن را اصلاح نکرده باشیم، علم نیز تغییری نخواهد کرد و تحول و تکاملی در آن صورت نمی‌گیرد.
ایشان سومین نکته مهم بحث خود را اهتمام به الگوی طبقه‌بندی علم دانستند و افزودند: ما نباید مقلد دیگران باشیم؛ طبقه‌بندی علم یک امر مبناییست. انواع الگوهای طبقه‌بندی علم در جهان و تاریخ بوده و هست. جامعه‌ای که شایستگی برای تاسیس علم دارد باید خودش هم طبقه‌بندی علم داشته و الگوی خاصی برای آن درون آن جامعه وجود داشته باشد. طبقه‌بندی علم مبتنی بر فلسفه علم و تلقی و نگاه ما به قلمرو علم است.. ملاک‌ها و منات‌هایی که بر اساس آنها علم طبقه‌بندی می‌شود اختصاصی هر تفکر و مکتبی است و هر جهان اندیشگی مبانی خاص خود را برای طبقه بندی علوم دارد.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: ما در وهله سوم نیازمند یک الگوی طبقه‌بندی خاص هستیم که حتی بتوانیم این طبقه‌بندی رایج علم را به هم بزنیم و بنده در کتاب فلسفه علم دینی مختصری به این موضوع پرداخته‌ام که ما فعلاً برای همزبانی و همراهی با جهان چیزی به عنوان علوم انسانی را مطرح می‌کنیم نه همدلی؛ و بسا در طبقه بندی علوم به این برسیم که اینگونه نیست که علم را به علوم انسانی و غیر آن تقسیم کنیم.
وی تصریح کرد: دانش جدید و علم مدرن هزار و یک عیب دارد، در صورتی که قبول داریم هزار و یک خدمت هم به بشریت کرده است یکی از عیوب دانش مدرن تک منبع بودن آن است. متکی است بر تجربه و تجربه را منبع خود می‌داند و اشکال اساسی این است که تجربه مشاهده منبع نیست و روش است و اگر هم منبع باشد تنها منبع انگاشتن او برای علم نقص بزرگی است که بشر مدرن خود را از دیگر منابع محروم کرده است.
آیت‌الله رشاد ضمن تاکید بر نحوه و نوع تولید علوم انسانی اسلامی نیز گفت: ما از منبع وحی نباید خود را معلوم کنیم و باید به بسط منابع بپردازیم و نباید از منبع عقل و فطرت محروم شویم و مطالعات جدی و گسترده‌ای در حوزه قرآن بنیاد، سنت بنیاد، عقل بنیاد صورت بگیرد ما قرار نیست علوم انسانی نقلی تولید کنیم و قرار است علوم انسانی جامع که همه منابع را به خدمت گرفته باشد را تولید نماییم.