خارج فقه


خارج فقه القضاء، از سال ۱۳۹۷ شمسی از سوی آیت الله علی اکبر رشاد آغاز شده، و هفت صبح روزهای فرد هفته، در حوزه علمیه امام رضا (ع) تهران ارائه می‌شود.
استاد در دروس فقه القضاء فقط به ارائه مباحث ابواب قضائی متعارف مندرج در آثار سلف صالح قناعت نکرده اند، بلکه فنون و فصول این سلسله دروس با نگاه جامع به مسائل قضائی و مراحل فرایند دادرسی، و بر اساس نظام قضائی اسلام و اوصاف و وظائف همه عوامل دخیل در فرایند دادرسی و با لحاظ همه نیاز دستگاه قضاء (به عنوان فقه السلطه القضائیه) تنظیم شده و بتدریج مطرح می‌گردد.
آیت الله رشاد فقه القضاء را در هفت «فن» و هر فن را در چندین فصل که مجموعا به حدود پنجاه فصل بالغ می‌شود تنظیم کرده اند. ساختار فنون هفتگانه دروس فقه القضا به ترتیب زیر سامان گرفته است:
الفنّ الأوّل: فی التمهیدات و الکلّیّات؛
الفنّ الثانی: فی ما یتعلًق بنظام القضاء الإسلامی و ارکان الولایه القضائیّه و اطراف عملیّه القضاء؛
الفنّ الثالث: فی ما یتعلّق بطرائق إثبات الجرائم و أنماط إحرازها؛
الفنّ الرّابع: فی ما یتعلّق بشأن المقضی به؛
الفنّ الخامس: فی ملاحق فقه القضاء؛
الفنّ السّادس: فی اخلاق القضاء و آدابه؛
الفنّ السّابع: فی سلوکیات القضاء المعنویّه.
استاد رشاد در این دروس، نخست مبادی تصوریه و کلمات کلیدی مربوط به قضا و فقه القضاء را طرح کرده، سپس مبادی نظری حاکم بر قضاء اسلامی را اجمالا مورد بحث قرارداده است، آن گاه اجمالا به قواعد الفقه اشاره کرده، بر اساس ابواب فقه القضاء فهرست ساختارمندی از این قواعد مرتبط را ارائه نموده اند، سپس بحثی در نظام قضائی اسلام، و اوصاف، شؤون و وظائف هر یک از ارکان این نظام را از نقطه نظر فقهی عنوان نموده‌اند. خارج فقه القضاء همچنان ادامه دارد.