روز شنبه ۱۹ اسفندماه ۱۳۹۱، نکوداشت علمی عارف عامل، معلّم اخلاق و معنویت و رییس فقید شورای علمی گروه عرفان پژوهشگاه، حضرت آیت‌الله خوشوقت (ره) به همت گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با حضور اساتید، صاحبنظران و شخصیت‌های علمی و کشوری در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی شیخ الاسلامی استاد عرفان دانشگاه آزاد اسلامی اولین سخنران این مراسم بود. وی با بیان این که دستگاه تعلیم و تربیت اسلام عبادی کردن علم است، گفت: آیت الله خوشوقت نمونه اعلای تربیت در مکتب برخاسته از علم، عصمت، پیراستگی، آراستگی و پرهیزگاری بود.
وی با اشاره به محورهای اصیل و اساسی دستگاه تعلیم و تربیت اسلامی گفت: از مهمترین و شاید بتوان گفت نخستین ویژگی دستگاه تعلیم و تربیت اسلام، عبادی کردن علم است که این مولفه دقت می طلبد.
وی ادامه داد: تفاوت دنیای علم با دنیای عبادت در تمامی مدرسه ها و مکتب ها و مشرب ها در دو چیز است، علم دنیای خودش را دارد و عبادت فضای دیگری را برای تنفس انسان می گشاید و چه بسیار عالمان عالی قدری که در مکتب های گوناگون هیچ سر و کاری با خدا، پیغمبر، وحی و ایمان ندارند؛ حتی اگر خودشان انسان های متدینی باشند.
شیخ الاسلامی افزود: اما دین مبین اسلام از بزرگترین خدماتی که به جهان دانش کرد آن بود که سبقه الهی و رنگ عبادی به مسئله علم داد و روایاتی که در باب علم در آیات و احادیث و روایات ما وجود دارد خود گویای این امر است.
این استاد دانشگاه با اشاره به خصوصیات دستگاه تعلیم و تربیت اسلامی تصریح کرد: عبادی کردن علم اولین ویژگی در این دستگاه است، تا جایی که نفس کشیدن در فضای علم ثواب تسبیح می یابد و تسبیح در روایات ما ارزش گذاری دارد که گاها از مُلک سلیمان نیز جایگاهی فراتر دارد. ویژگی دوم در دستگاه تعلیم و تربیت اسلام، مسئله تعمیم علم آموزی است، در این دستگاه تعلیم و تربیت هیچ محدودیت زمانی و مکانی برای آموزش در حوزه های مختلف وجود ندارد.
شیخ الاسلامی تاکید کرد: مسئله تعمیم علم آموزی به اندازه ای در تاریخ جهان اسلام بدیهی است که هیچ مدرسه ای را در جهان اسلام خالی از مسجد و هیچ مسجدی را تهی از مدرسه نمی شناسیم و منبر و محراب یکی تجلی عبادت و دیگری نماد علم و تعلیم پیامبر (ص) است که مردم را با حقایق مذهبی آشنا می کند.
این محقق در ادامه سومین ویژگی دستگاه تعلیم و تربیت اسلام را در اجباری بودن تعلمیات در عالم اسلام خواند و بیان کرد: این موضوع چیزی است که دنیا بعد از قر نها به آن رسید.
حجت الاسلام و المسلمین شیخ الاسلامی در پایان ضمن تجلیل از مقام علمی آیت الله خوشوقت یادآور شد: آثار وجودی این بزرگان نشان می دهد که آنان در مکتبی ساخته شده اند که تکیه گاه آن علم، عصمت، پیراستگی، آراستگی و پرهیزگاری است.
سخنران بعدی این نکوداشت علمی حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بود. وی در سخنانی گفت: معلوم نیست دچار چه معصیتی شده‌ایم که پشتوانه‌های معنوی را یکی پس از دیگری از دست می‌دهیم و کسی هم جانشین آنها نیست.
وی تصریح کرد: قریب به ۳۰ سال با آن بزرگوار مراوده داشتیم و ایشان به جلسات می آمدند و در خاطر ندارم که جلسه‌ای را تقاضا کرده باشیم که ایشان رد کرده باشند و منظم در جلسات گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حضور پیدا می کرد.
عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه تأکید کرد: قریب به این ۳۰ سال ذره‌ای احساس انانیت در ایشان ندیدم و از یک طلبه متوسط هم متواضع‌تر بود و هیچ ادعایی نداشت. ایشان ساده و بی ادعا و بی پیرایه بود.
وی یادآور شد: در گفتگویی با ایشان پرسیده شد که عرفان چیست و ایشان گفتند عرفان یعنی التزام به واجبات و ترک محرمات. با این پاسخ تصور می‌کردیم که ایشان دارند از پاسخ واقعی طفره می‌روند. ولی رفته رفته به عمق این حرف پی بردیم. اگر به این حرف فکر کنیم و مطابق آن رفتار کنیم بسیاری از آفاتی که به سراغ ما آمده به سراغ ما نمی‌آمد.
وی تأکید کرد: حقیقت در خانه اهل بیت(ع) و پیامبر(ص) است و لزومی ندارد به این در و آن در بزنیم و آنرا در جای دیگر جستجو کنیم. آیا در اسلام کسری داریم که باید برویم سراغ دیگران؟! آیا ما به چیزی فراتر از اسلام حاجتمندیم؟! آیا کسی از امیرالمؤمنین(ع) عارفتر داریم؟! آیا شنیده‌ایم که ایشان سراغ ریاضتهای مصطح رفته باشند و برای نمونه چله‌نشینی کرده باشد؟!
حجت الاسلام و المسلمین رشاد یادآور شد: عرفان نظیر وحی و تعالیم اهل بیت(ع) است. اگر تصور کنیم که چیزهایی فراتر از قرآن، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه است فهمی نادرست است. عمق عرفان در همین نهج البلاغه و صحیفه سجادیه است.
وی گفت: عمل به واجبات نیازمند خلوص است. عبادت بدون خلوص نمی شود و با ریا سازگاری ندارد. اگر چنین اتفاقی بیفتد عمق حرف آیت الله خوشوقت را بهتر می توان درک کرد یعنی عرفان التزام به واجبات و ترک محرمات است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: عرفان بازیهای کنونی خود مدعی را هم نجات نمی‌دهد. عرفان سید حسین نصر عرفان عقیمی است چون خود همین آدم نجات پیدا نکرده است. آدمی که برای شاه کتاب می نویسد و در مدح او می نویسد چه عارفی است. این عرفان اشرافی گری و عقیم است.
وی افزود: ما به نهج البلاغه عمل نمی کنیم. اگر مر کلمات علی(ع) را رعایت کنیم فقه ما خیلی عقلانی تر خواهد بود. تمام استدلالهای علی(ع) عقلانی است.
وی با اشاره به اینکه عرفان کاذب عبارت درستی نیست گفت: عرفان که کاذب نیست. اگر چیزی کاذب است و نادرست است دیگر عرفان نیست. لفظ درست عرفان واره است. این عرفان واره‌ها کدام یک از هوس و شهوت فراتر رفته است.
رییس شورای مدیریتی حوزه‌های علمیه استان تهران ادامه داد: والله به نهج‌البلاغه عمل نکردیم. این که من قسم خوردم از روی احساسات نبود. اگر عمل می‌کردیم این‌گونه نمی‌شد. الان عرفان سکولار به سراغ ما آمده است. برخی از عرفان به فراتر از عالم ماده تعبیر می‌کنند، در حالی که برخی از عرفان‌ها را خودم رفته و از نزدیک دیدم. همین مکتب اووشو را رفتم و در هند دیدم. این فرد یک باغ بسیار زیبا را درست کرده و زن‌ها و مردها را در آن باغ ریخته است. این افراد به جز مواقعی که در چادرهای عظیم به حال خلصه می‌روند، در باقی اوقات درحال اعمال حیوانی هستند. آن وقت می‌گویند عرفان فراتر رفتن از عالم ماده است. این اعمال که خود عالم ماده و غرق شدن در آن است.
وی افزود: بدتر از اینها گرفتاری است که ما طلبه‌ها در این روزگار داریم. البته من مخالف عرفان نیستم. مثلاً عرفان محی‌الدین داریم که عرفان نظری را تأسیس کرده است؛ اما ای کاش عرفان همین محی‌الدین را ترویج می‌کردیم. الان خیاط، بغال و بزاز و … را الگو می‌کنیم. اینها افراد عوامی بودند که در عوامی خود متشرع بودند و به همین جهت عوالمی را طی کرده‌اند. البته من به این افراد توهین نمی کنم و برای ایشان ارزش قائلم. آنها افراد بزرگی بودند اما نمی‌توانند امروزه الگو باشند. آنها در عوامی خود پیشرفت کردند، درحالی که عرفان معرفت و سواد می‌خواهد. به جامعه دانشگاهی امروز نباید چنین افرادی را این‌گونه تبدیل به الگو کنیم و جامعه معرفی کنیم.
حجت الاسلام و المسلمین رشاد در پایان صحبت های خود گفت: در حال حاضر در هر کتابخانه‌ای می رویم می بینیم تعداد زیادی کتاب از این افراد منتشر شده است. این امر بسیار اشتباه است. عرفان هم که آن هم ارزش داشت، برای خواص بود. اصلاً یک سوال بپرسم عرفان برای همه است؟ آیا خداوند می‌خواهد همه مردم عرفان به معنای مسطح کلمه یعنی سیروسلوک را طی کنند؟ به نظر من باید در بین مردم به جای عرفان اخلاق ترویج شود.
دکتر سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان سخنران بعدی در مراسم نکوداشت علمی آیت الله خوشوقت، با اشاره به اینکه مرحوم آیت الله خوشوقت صاحبنظر در عرفان نظری و صاحب سبک در عرفان عملی بود، گفت: ایشان معتقد بود که اولین گام برای سلوک شناخت صراط مستقیم است.
سید محمد حسینی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه از شاگردان مرحوم آیت الله خوشوقت بوده، گفت: آیت الله خوشوقت مظهر معنویت و اخلاق بود و چون شمع بود که چون پروانه دور ایشان می گشتند.
وی تصریح کرد: کلام ایشان تأثیرگذار بود و محبوب دلها بود. اینکه انسان بتواند در دلها جا باز کند کار ساده ای نیست. برخی محفوظات زیادی دارند ولی نمی توانند در دلها جا باز کنند.
وی یادآور شد: خیلی از انحرافات در تاریخ به این دلیل بوده که برداشتهای شخصی به عنوان دین عرضه شده و کسانی که این کار را کرده اند از معرفت اصیل دین آگاهی ندارند.
وی در ادامه تأکید کرد: تا از آیت الله خوشوقت سؤال نمی شد ایشان جواب نمی داد و در غیر این صورت آرام و ساکت بود. ایشان دشوارترین پرسشها را به روانترین شیوه پاسخ می داد که برای مردم قابل فهم باشد.
وی افزود: ویژگی شاخص آیت الله خوشوقت این بود که نظر و عمل ایشان یکسان بود و آنچه را که می گفتند عمل می کردند. امثال ایشان مسیر را خود طی کرده و مردم را به آن هدایت می کرد و لذا این تأثیرگذار است.
وزیر ارشاد افزود: ایشان این جمله امام (ره) را که مسجد سنگر است را همواره مد نظر داشت و در مسجد به هدایت مردم می پرداخت. ایشان دائما نماز جماعت را در مسجد به پا می داشت و در آن پاسخگوی ابهامات مردم بود. این نیاز جامعه ماست چرا که مردم تشنه دانستن معرفت هستند.
حسینی یادآور شد: ایشان تواضع به اساتید خود علامه طباطبایی(ره)، امام(ره) و آیت الله بروجردی(ره) داشت و توصیه همیشگی ایشان تقوی بود.
دکتر سید محمد حسینی در پایان با یاد کردن از سیدمجتبی موسوی لاری رحلت ایشان را تسلیت گفته و گفت: این‌گونه شخصیت‌ها را جامعه نمی شناسد. حتی خواص هم ایشان را نمی‌شناسند. ما باید این شخصیت‌ها را باید به جوانان بشناسانیم.
در ادامه این مراسم حجت الاسلام حاج علی‌اکبری رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد به سخنرانی کوتاهی در خصوص آیت الله خوشوقت پرداخت.
وی درابتدا گفت: کار آیت الله خوشوقت در مسجد بود که این نکته بسیار مهمی است که در باره بسیاری از بزرگان که کم گرفته می‌شود دلیلش هم این است که مسجد را دست کم گرفته‌ایم اگر مسجد را آن‌گونه که خدا معرفی کرده بشناسیم بی‌تردید به نقطه کانونی شهر اسلامی می‌شود با این وصف باید بزرگان در مسجد حضور داشته باشند امیدوارم به این سمت حرکت کنیم که در بین عالمان دینی اول مسجد را نام ببرند الان اول مدرسه و بعد دانشگاه را نام می‌بریم و بعد مسجد را شاید نام ببریم اما اول مسجد دوم مسجد سوم مسجدواگر جایی خالی هم بود به مدرسه و دانشگاه بپردازیم. چندی قبل در زمان فوت حاج آقا مجتبی تهرانی هم مسئله مسجدمحوری مطرح بود.
وی در خصوص دیگر ویژگی آیت الله خوشوقت افزود: نکته‌ای دیگر در مورد هر دو بزرگوار یعنی آیت الله تهرانی و خوشوقت ارتباطشان با جوانان بود آنان ارتباط بسیار خوبی با جوانان داشتند این ایده پیامبر(ص) بود همه آنچه که برای ارتباط با جوانان نیاز است را هر دو بزرگوار داشتند چقدر نسل جوان ما نیاز به چنین عالمانی دارد.
حجت الاسلام والمسلمین سید محمد حسن ابوترابی فرد نایب رئیس مجلس شورای اسلامی به عنوان آخرین سخنران نکوداشت علمی آیت‌الله خوشوقت در سخنان کوتاهی گفت: انسان اگر بخواهد به عمل صالح دست یابد باید شخص اول عالم اسلام، پیامبر(ص) را الگو قرار دهد.
وی تأکید کرد: نقطه آسیب در این حوزه شرک است. انسان اگر توانست از همه مراتب شرک پاکیزه شود می تواند در سایه آراستگی به عمل صالح در انتظار لقاء الله باشد و این روش اهل معرفت است که در مکتب اولیاء زانو زده اند.
وی یادآور شد: عرفان اسلامی قله معرفت را لقاء الله می داند. تفاوت کلیدی اهل معرفت با غیر توجه به این قله است. عمل وسیله ای برای رسیدن به لقاء الهی است. بعد از این نگاه و خلاصه شدن هدف در این کمال نهایی، رصد عمل صالح و تلاش برای آراسته شدن به آن و دقت به مراتب خفی شرک و پاکیزه شدن از همه لایه های شرک همان راه عرفایی است که به قرب الهی نائل شدند.
نایب رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: یکی از شاگردان این مدرسه، عالم ربانی، حضرت آیت الله خوشوقت بود که نگاه آن بزرگوار معطوف به درک معرفت الی الله و رسیدن به قرب الهی بود.
وی در پایان تصریح کرد: کسانی که در محضر این استاد تربیت شدند نیز در حد توان به این خصایص برجسته آراسته بودند.
لازم به ذکر است مراسم نکوداشت علمی آیت الله خوشوقت «درمکنون» توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و با همکاری دستگاه‌هایی همچون حوزه‌ی علمیه‌ی امام رضا(ع)، مرکز راهبری جبهه‌ی فکری انقلاب اسلامی، سازمان بسیج شهرداری تهران و کانون اندیشه‌ی جوان برگزار شد.
لینک کوتاه: https://rashad.ir/?p=2189