خارج فقه

خارج فقه القضاء، از سال ۱۳۹۷ شمسی از سوی آیت الله علی اکبر رشاد آغاز شده، و هفت صبح روزهای فرد هفته، در حوزه علمیه امام رضا (ع) تهران ارائه می‌شود.
استاد در دروس فقه القضاء فقط به ارائه مباحث ابواب قضائی متعارف مندرج در آثار سلف صالح قناعت نکرده اند، بلکه فنون و فصول این سلسله دروس با نگاه جامع به مسائل قضائی و مراحل فرایند دادرسی، و بر اساس نظام قضائی اسلام و اوصاف و وظائف همه عوامل دخیل در فرایند دادرسی و با لحاظ همه نیاز دستگاه قضاء (به عنوان فقه السلطه القضائیه) تنظیم شده و بتدریج مطرح می‌گردد.

حلقه نظام پردازی

سلسله مباحث « حلقه نظام پردازی» (شورای پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) با هدف مبانی چگونگی تولید نظام، روزهای دوشنبه بصورت یک هفته در میان برگزار می شود. متن این مباحث در پایگاه رسمی آیت الله رشاد، پایگاه رسمی حوزه امام رضا (ع)، کانال آیت الله رشاد و کانال حوزه علمیه استان تهران، در شبکه‌های ایتا و بله، برای استفاده فضلا و طلاب عزیز متناوبا بارگذاری می‌شود.

درس اخلاق

سلسله جلسات درس اخلاق آیت الله علی اکبر رشاد چهارشنبه ها ساعت 8صبح با حضور طلاب و علاقمندان در حوزه علمیه امام رضا علیه السلام تهران برگزار می شود

خارج فلسفه فقه (فلسفه الحکم)

درس خارج فلسفه فقه از آغاز تولد این شاخه علمی در حوزه‌های علمیه موردتوجه جناب استاد آیت‌الله رشاد قرارگرفته است. ایشان از اساتید پیشگام در ارائه مباحث پیشینی نسبت به علوم اسلامی متعارف بوده‌اند و در زمره اولین اساتیدی هستند که نگاه درجه دوم به دانش فقه را بزنگاه بایسته تحول دانش فقه و دریچه ورود دانش فقه به عرصه فقه تمدنی و نظام ساز برشمرده‌اند. ایشان از آغاز شروع به تدریس دروس خارج به‌ویژه در دور دوم درس خارج اصول، در ذیل مباحث گوناگون این دانش به بیان سرفصل‌های دانش فلسفه فقه پرداخته‌اند. افزون بر درس خارج اصول پرداختن به مبانی کلامی و مبانی ساختاری و روش‌شناسی و مبادی هستی شناختی گزاره‌های دانش فقه از دیرباز در دستور کار علمی استاد در حلقه‌های علمی فقه نظام ساز و فقه نظام‌پرداز بوده است. در راستای تولید و پیش بری مرزهای دانش فلسفه فقه کرسی درس فلسفه فقه به گونه مستقل و با موضوع فلسفه حکم، از سال 1402 شمسی از سوی آیت‌الله رشاد آغازشده و روزهای چهارشنبه ساعت 14/45 تا 16 در موسسه عالی علمی آموزشی امام رضا علیه‌السلام تهران و در جمع دانش‌پژوهان رشته‌های فقه حکومت و فقه مالکیت فکری و فقه تربیت، ارائه می‌شود در این سلسله جلسات علاوه بر دانش‌پژوهان موسسه عالی امام رضا علیه‌السلام برخی از اساتید دروس سطوح عالیه حوزه‌های علمیه تهران و قم و اساتید دانشگاه‌های سراسر کشور به گونه برخط و حضوری شرکت می‌نمایند. شیوه ارائه درس استاد در این جلسات به گونه شیوه سامرایی بوده و دانش‌پژوهان و اساتید شرکت‌کننده، مشارکت فعال در درس دارند.

جناب استاد سرفصل شناخت ماهیت حکم را عنصر بنیادین در تحول دو دانش فقه و اصول می‌شمارند. چراکه موضوع دانش فقه حکم و جهت وحدت دهنده آن دستیابی به حکم شرعی است. از سوی دیگر دانش اصول فقه نیز در جهت دستیابی بر حجت برای حکم تکون یافته است. زین رو بررسی عمیق ماهیت حکم و ابعاد و مراحل آن افزون بر یاری در فهم دقیق مباحث دانش‌های فقه و دانش اصول فقه می‌تواند موجب تحول در ساختار دانش فقه و گشایش ابواب و ابعاد تازه‌ای برای فقه گردد. دانش فقه در پرتو اختیار گرفتن «نظریه حکم» جهشی به فقه نظام ساز و نظام‌پرداز خواهد نمود. شناخت دقیق چیستی حکم نگاه و رویکرد فقیه را در استنباط گزاره‌های فقهی متفاوت خواهد نمود. بسیاری از قواعد کلان حاکم بر دانش فقه از قبیل تعیین مقاصد الشریعه و اصول عالی انسانی حاکم بر روح شریعت بر اساس اتخاذ صحیح نظریه حکم، امکان ورود بر دستگاه استنباطی فقیه خواهند داشت. تبیین دقیق نظریه الحکم دریچه اسلامی سازی علوم انسانی نیز خواهد بود. چراکه دستگاه روشگانی علوم انسانی بر اساس توابع کلان رفاه اجتماعی مربوط، بر اساس ماهیت حکم شرعی نظام نوین و مطلوب با اهداف شارع مقدس را بر جامه خواهد پوشاند.

خـارج فقه
التکنولوجیا الحیويّه

دانش فقه و اندیشه فقیه از سویه‌های گوناگون با شناخت فنّاوری گره می‌خورد. چرا که فقه دستگاه روش گانی تنظیم رفتار اختیاری زیست انسان است و فنّاوری ابزار زیست بشر و مؤثر در مناسبات و رفتارهای فردی و اجتماعی انسان‌ها است. فنّاوری از سویی مستقیماً رفتار ساز است و از سویی با بسیاری از رفتارها در نسبت است. فنّاوری گاهی موضوعات احکام را دست خوش تحول قرار می‌دهد. دوره‌های گوناگون تمدن بشری مؤثر از اندازه فنّاوری سامان می‌یابند و تمدن و زیست جهانِ کنونی بشر نیز بسیار متأثر از فنّاوری است. فنّاوری کنونی ابزار نظام سلطه گردیده و اخلاق و فقه زیستی خود را می طلبد. در دوره‌ای نه چندان دور تسلط بر فنّاوری شاخص تعیین کشورهای سلطه گر و سلطه پذیر بوده است. زین رو شناخت ماهیت فناوری‌های گوناگون و نقش آن‌ها در تعیین موضوعات احکام، حداقل سویه فقه با مباحث فنّاوری است و نقش فنّاوری در شکل‌گیری مناسبات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و نظامی و… فقیه زمانه را بر آن می‌دارد تا فنّاوری را از دریچه فقه بنگرد. فقیه نظام در اوج قله‌ی گره فقه و فنّاوری اندیشه خواهد نمود و نقش‌آفرینی سویه فنّاوری در طراحی نظامات فقهی، بایسته‌ها و نشایسته‌های آن را مورد مداقه قرار خواهد داد.

در همین راستا جناب استاد آیت‌الله رشاد از سال ۱۳۹۹ درس فقه فنّاوری را با موضوع فقه زیست‌فناوری بنیان نمودند، این درس روزهای پنج‌شنبه در جمع برخی اساتید و دانش‌آموختگان عالی حوزه فناوری‌های زیستی ایراد می‌گردد و محصول درس در اختیار مرکز علمی ژنتیک و ستاد توسعه زیست‌فناوری نیز قرار می‌گیرد. استاد آیت‌الله رشاد در این درس با الگو بخشی به مجموعه داده‌های قرآنی و روایی تلاش نمودند دستگاه منسجمی از نظام فقه فنّاوری طراحی نمایند تا در پرتو چنین نظام دانشی پویا بتوان پاسخگوی پرسش‌های پیش روی مناسبات انسان و فنّاوری در عرصه‌های فردی و تمدنی بود.


جهت دسترسی به آرشیو دروس لینک زیر را کلیک کنید:
http://eshia.ir/Feqh/Archive/rashad/Feqh2/99

حلقه فقه نظامات

سلسله مباحث «حلقه فقه نظام ساز» روزهای شنبه در حوره علمیه امام رضا(ع) تهران برگزار می شود. متن این مباحث در پایگاه رسمی آیت الله رشاد، پایگاه رسمی حوزه امام رضا (ع)، کانال آیت الله رشاد و کانال حوزه علمیه استان تهران، در شبکه‌های ایتا، سروش و بله، برای استفاده فضلا و طلاب عزیز متناوباً بارگذاری می‌شود.


فلسفه‌ی اصول

فلسفه‌ی اصول

سلسله دروس «فلسفه اصول» از سال ۱۳۸۵، به‌صورت هفتگی، در منزل استاد و نیز محل دفتر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد. همچنین دوره فشرده این درس از تاریخ ۲۲/۷/۱۳۸۹، تا تاریخ ۲۲/۸/۱۳۹۰، در مدرسه‌ی عالی خاتم‌الاوصیاء(عج) در قم، به‌صورت هفتگی ارائه گردید.

دسترسی به آرشیو دروس:

http://eshia.ir/Feqh/Archive/rashad/falsafeh_Osool/97

خارج اصول

دومین دوره سلسله دروس خارج اصول از سال تحصیلی ۱۳۸۴ آغاز شد و همچنان در سال جاری در روزهای زوج از ساعت ۷ تا 8 صبح با محوریت مبحث «مفاهیم / مفهوم وصف» ادامه دارد.
جهت دسترسی به متن و صوت دروس سال جاری اینجا مراجعه کنید
جهت دسترسی به متن و صوت دروس سنوات گذشته اینجا مراجعه کنید

خارج فقه القضاء

خارج فقه القضاء، از سال ۱۳۹۷ شمسی از سوی آیت الله علی اکبر رشاد آغاز شده، و همینک از ساعت 7 تا 8 صبح روزهای فرد هفته، با محوریت «مبحث صفات قاضی »در حوزه علمیه امام رضا (ع) تهران ارائه می‌شود.
استاد در دروس فقه القضاء فقط به ارائه مباحث ابواب قضائی متعارف مندرج در آثار سلف صالح قناعت نکرده اند، بلکه فنون و فصول این سلسله دروس با نگاه جامع به مسائل قضائی و مراحل فرایند دادرسی، و بر اساس نظام قضائی اسلام و اوصاف و وظائف همه عوامل دخیل در فرایند دادرسی و با لحاظ همه نیاز دستگاه قضاء (به عنوان فقه السلطه القضائیه) تنظیم شده و بتدریج مطرح می‌گردد.
آیت الله رشاد فقه القضاء را در هفت «فن» و هر فن را در چندین فصل که مجموعا به حدود پنجاه فصل بالغ می‌شود تنظیم کرده اند. ساختار فنون هفتگانه دروس فقه القضا به ترتیب زیر سامان گرفته است:
الفنّ الأوّل: فی التمهیدات و الکلّیّات؛
الفنّ الثانی: فی ما یتعلًق بنظام القضاء الإسلامی و ارکان الولایه القضائیّه و اطراف عملیّه القضاء؛
الفنّ الثالث: فی ما یتعلّق بطرائق إثبات الجرائم و أنماط إحرازها؛
الفنّ الرّابع: فی ما یتعلّق بشأن المقضی به؛
الفنّ الخامس: فی ملاحق فقه القضاء؛
الفنّ السّادس: فی اخلاق القضاء و آدابه؛
الفنّ السّابع: فی سلوکیات القضاء المعنویّه.
استاد رشاد در این دروس، نخست مبادی تصوریه و کلمات کلیدی مربوط به قضا و فقه القضاء را طرح کرده، سپس مبادی نظری حاکم بر قضاء اسلامی را اجمالا مورد بحث قرارداده است، آن گاه اجمالا به قواعد الفقه اشاره کرده، بر اساس ابواب فقه القضاء فهرست ساختارمندی از این قواعد مرتبط را ارائه نموده اند، سپس بحثی در نظام قضائی اسلام، و اوصاف، شؤون و وظائف هر یک از ارکان این نظام را از نقطه نظر فقهی عنوان نموده‌اند. خارج فقه القضاء همچنان ادامه دارد.

جهت دسترسی به متن و صوت دروس اینجا مراجعه کنید

درس خارج فقه سال تحصیلی ۹۸-۹۷

درس خارج فقه سال تحصیلی ۱۳۹۹ – ۱۴۰۰