هم‌اندیشی چالش‌های فکری کنونی نسل جوان

روز دوشنبه ۱۹ خردادماه ۱۳۹۳ هم‌اندیشی «چالش‌های فکری کنونی نسل جوان» به همت کانون اندیشه جوان و همکاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در این هم‌اندیشی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سخنانی ضمن تبریک میلاد باسعادت حضرت علی‌اکبر(ع)، گفت: فلسفه‌ی نام‌گذاری روزها علاوه بر یادآوری، یاددادن است.
وی ادامه داد: این هم‌اندیشی پیش‌درآمدی است تا با دستگاه‌های هم‌سو و مرتبط با امور جوانان در حد طرح بحث، تفاهم صورت گیرد و این نشست مقدمه‌ی تأملات بزرگتری باشد.
وی تأکید کرد: باید ستادی مابین این دستگاه‌ها شکل بگیرد و از امروز این کار آغاز شود تا سال‌های آینده در روز جوان اتفاقی شکل گیرد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ادامه بحث خود گفت: «جوان و چالش‌های فضای مجازی» می‌تواند عنوان همایش بعدی باشد. امروز تهدیدی عظیم‌تر از فضای مجازی برای هویت، دیانت و… ما وجود ندارد. در مورد سرشت عنوان روزگار ما اسامی مختلفی گفته شده است؛ بعضی گفته‌اند عصر فراصنعتی، عصر ارتباطات و… . بنده از این دوره به دوره‌ی «سیطره‌ی مجاز» تعبیر می‌کنم، که بسا به نحوی تمامی آن اسامی، اضلاعی از این سرشت سیطره‌ی مجاز باشند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: عالم و فضای مجازی یک عالم و زیست‌بوم سایبری است. این زیست‌بوم دست‌کم دارای سه لایه است؛ یک لایه‌ی آن صوری و فناورانه است که ابزارانگارانه به آن نگاه می‌کنیم، زیرا در آن ابزارهای جدید ایجاد شده و توسط بشر به کار گرفته شده است.
آیت‌الله رشاد ادامه داد: لایه‌ی دوم این جهان‌زیست، لایه‌ی ارتباطی است. در این لایه مناسبات جدید و رفتارهای تازه اتفاق می‌افتد. مناسبات نویی بین انسان‌ها برقرار شده است و عالم از این جهت عوض شده است و زمانی می‌رسد که عالم گذشته که ما در نقطه‌ی پایان آن قرار داریم، به یک خاطره تبدیل خواهد شد.
ایشان افزود: لایه‌ی سوم این جهان‌زیست، سیرت این جهان است. این حقیقتِ جهان سایبری است که در آنجا هویت و شخصیت تعریف می‌شود. آحاد، تشخص پیدا می‌کنند. این لایه‌ی سوم است که من می‌خواهم در مورد آن صحبت کنم.
عضو هیات علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه در بخش دیگری از سخنان خود با تبیین تعریف «من فردی» و «من اجتماعی»، گفت: آنچه که در اینجا اتفاق می‌افتد تأثر ابزاری و فناورانه نیست، بلکه تأثر ساختاری و ماهوی در چهار قلمروی هویت‌ساز و فرهنگ‌پرداز، یعنی: قلمروی بینش (عقاید)، قلمروی اخلاق (منش)، قلمروی سلائق و علایق (کشش‌ها)، و قلمروی رفتار و کنش‌هاست.
وی تأکید کرد: این تحول گاه به‌صورت ناقص رخ می‌دهد که منجر به خودفراموشی و بی‌هویتی انسان می‌شود و این خودفراموشی هم‌اکنون نیز بسیار شایع است. اما اگر این تحول عمیق و کامل شود یک «خودِ جدید» و «خوددیگرانگاری» پدیدار خواهد شد. تحول نوع اول که خودفراموشی است، هرگز به نفع ما نیست، اما به نفع غرب هم نخواهد بود، زیرا در آن مخاطب، هویت جدیدی پیدا نکرده است، فقط هویتش آسیب‌دیده، و فرهنگ مسلط نتوانسته هویت جدید به او بدهد. در این مرحله هنوز برای ما فرصت از دست نرفته و آسیب‌ها قابل جبران است.
آیت‌الله رشاد در پایان صحبت‌های خود گفت: خوددیگرانگاری همان سیطره‌ی مجاز است. این سیطره همه‌ی شئون ما و من‌های مختص ما را تهدید می‌کند. چاره این قضیه ایجاد خودآگاهی در نسل جوان است. جوانان باید به مخاطرات فضای مجازی عالم شوند و از درون مقاومت کنند.